Robotlar haqqında məlumat
Robotların bir neçə onillik tarixə malik olduğu görünsə də, “robot” sözü ilk dəfə təxminən 100 il əvvəl çex yazıçısı Karel Capekin çex dilində “xidmət etmək” mənasını verən “robota” sözündən ibarət pyesində istifadə edilmişdir. Hal-hazırda robotları ətraf mühitlə qarşılıqlı əlaqədə olmaq üçün qavramaq, öyrənmək, planlaşdırmaq və hərəkətə keçmək qabiliyyətinə malik maşınlar adlandırmaq olar. Əslində robotun vahid və sadə tərifi yoxdur və hər maşın robot deyil. Robotlar sensorlar vasitəsilə qavrayır, məlumat toplayır, idarə edərək qərarlar qəbul edir və hərəkət edir.
Elmi fantastika yazıçısı İsaak Asimov ilk dəfə 1942-ci ildə özünün “Qaçaq” hekayəsində robotlardan bəhs edib. Bununla belə, avtomatik maşınların istehsalı arzusu və ideyası çox daha qədimlərə gedib çıxır.aa Leonardo Da Vinçi robot konstruksiyası üçün eskizlər və planlar hazırladı. İnsanlar həmişə tapşırıqları yerinə yetirə və ya onlarla qarşılıqlı əlaqə qura bilən maşınlar yaratmağa heyran olublar.
Thomas Christaller-ə görə, robotlar “insan imkanlarını genişləndirməyə imkan verən sensor mühərrikli maşınlardır” Robotlar mexatronik komponentlərdən, sensorlardan və kompüter əsaslı idarəetmə funksiyalarından ibarətdir.
Robotun tarixçəsi
Tarixin əvvəlindən bəşəriyyət həyatını asanlaşdıran ixtiralar axtarıb. Dünya texnologiyasının tarixi təkərin ixtirası ilə başlayan və su və buxar gücü ilə davam edən sənaye inqilabları, daha sonra rəqəmsallaşma ilə uzun bir yol keçmişdir. Rəqəmsallaşmanın, informasiya texnologiyalarının inkişafı, kiber-fiziki sistemlərin tətbiqi və nəticədə insan-robot qarşılıqlı əlaqəsi ilə bu günə qədər gəlib çatmışdır. Bu texnoloji mərhələlərdən ən populyarı və bu gün bir çox xəbər və müzakirə mövzusu, şübhəsiz ki, robotlardır.
Robotların bir çox fərqli vəziyyətlərdə istifadə edilməsi nəzərdə tutulsa da, bu gün daha çox təhlükəli missiyalarda, kosmosda, sualtı, yüksək temperatur və insanların yaşaya bilməyəcəyi radiasiya mühitlərində istifadə olunur. Robotlar bütün formalarda hazırlana bilər və bəzi robotlar insanlara bənzəyəcək şəkildə hazırlanır. Bunun robotların insanlar tərəfindən qəbulunu asanlaşdıracağı düşünülür.
Robotun əsas komponentləri hansılardır?
Hesablama: Robotların müəyyən bir vəziyyətdə görəcəkləri hərəkətləri təyin edən nəzarətçilər adlanan mərkəzi emal bölmələri var.
Hərəkət: Robotlar insan operatorlarının fiziki müdaxiləsi olmadan sərbəst hərəkət etməyə imkan verən müəyyən mexaniki hissələr tələb edir, bu hissələrə hərəkət etməyə imkan verən təkərlər və onları hərəkətə gətirən mühərriklər kimi alətlər daxildir. Tutucular kimi digər komponentlər onlara ətraf mühitlə birbaşa əlaqə qurmağa imkan verir.
Sensorlar: Sensorlar robotlara ətraflarını tanımağa imkan verən aparatdır. O, robotlara obyektin ölçüsünü, formasını, ətraf mühitin temperaturunu və digər xüsusiyyətlərini hiss etmək imkanı verir. Bu imkanlar prosessorlara ətraf mühit haqqında məlumat toplamağa və robotun buna uyğun hərəkət etməsinə imkan verir.
Oyuncaq robotdan marsı kəşf edən robota
Robotların və robot texnologiyalarının müəyyən tarixi məqamlarına baxdığımızda; İlk oyuncaq robot 1932-ci ildə yaponlar tərəfindən istehsal edilmişdir. 1940-cı ildə Massaçusets Texnologiya İnstitutu (MIT) insan olmadan obyektlərin aşkar edilməsini nəzərdə tutan radar texnologiyasını inkişaf etdirdi. Corc Devol 1954-cü ildə proqramlaşdırıla bilən ümumi təyinatlı robot dizayn etdi və robot dünyasının Nobeli hesab edilən Engelberger mükafatına adını verən Cozef F.Enqelberqerlə birlikdə 1958-ci ildə ilk kommersiya robotunu istehsal etdilər. NASA 1997-ci ildə “Sojourner” adlı kəşfiyyat robotunu Marsa göndərdi.
Sənaye Robotları necə doğuldu?
Forma baxımından humanoid olmasa da, çevik davranışa və bəzi insan fiziki xüsusiyyətlərinə malik robotlar sənaye üçün hazırlanmışdır.
İlk stasionar sənaye robotu, proqramlaşdırıla bilən Unimate; Hərəkətlərin ixtiyari ardıcıllığını təkrarlaya bilən elektron idarə olunan hidravlik ağır qaldırıcı qolu 1954-cü ildə Amerika mühəndisi Corc Devol tərəfindən icad edilmişdir.
Unimation Inc.1956-cı ildə amerikalı mühəndis Cozef Engelberqer tərəfindən yaradılmış şirkətdir. 1961-ci ildə Condec Corp. dünyanın ilk istehsal xətti robotunu kalıp tökmə maşınından isti metal hissələrin qaldırılması və yığılması kimi tapşırıqları olan GM fabrikinə təhvil verdi.
Sensorlar tərəfindən idarə olunan daha təkmil kompüterlə idarə olunan elektrik qolları 1960-cı illərin sonlarında və 1970-ci illərdə Massaçusets Texnologiya İnstitutunda (MIT) və Stenford Universitetində hazırlanmışdır və burada robot əl-göz tədqiqatında kameralarla birlikdə istifadə edilmişdir. Stanforddan olan Viktor Scheinman, Unimation for GM ilə birlikdə sənayedə istifadə edilən ilk növ qolu dizayn etdi.
Mobil sənaye robotları ilk dəfə 1954-cü ildə ortaya çıxdı. Həmin il Barrett Electronics Corporation tərəfindən hazırlanmış sürücüsüz elektrik avtomobili Cənubi Karolinadakı bir ərzaq mağazası anbarının ətrafında yük daşımağa başladı. Belə maşınlar, AGV-lər (Avtomatlaşdırılmış İdarəetmə Vasitələri), adətən beton döşəmələrə yerləşdirilən siqnal yayan naqilləri izləyərək hərəkət edərdilər. 1980-ci illərdə AGV-lər təmin edilən sadə elektron idarəetmələrdən daha mürəkkəb davranışa imkan verən mikroprosessor nəzarətçiləri əldə etdilər. 1990-cı illərdə yeni naviqasiya metodu anbarlarda istifadə üçün populyarlaşdı.
Sənaye robotları ilk dəfə ABŞ-da meydana çıxsa da, inkişaflar orada tam olaraq baş vermədi. Unimation 1983-cü ildə Westinghouse Electric Corporation tərəfindən alınıb və bir neçə il sonra bağlanıb. Digər böyük Amerika hidravlik qol istehsalçısı Cincinnati Milacron, Inc., 1990-cı ildə öz robot bölməsini İsveçin Asea Brown Boveri Ltd.-dən almışdır. Şirkətə satdı. 1980-ci illərdə Yaponiya və Avropadakı digər şirkətlər bu sahəyə güclü şəkildə daxil olmağa başladılar. Əhalinin qocalması və nəticədə işçi çatışmazlığı ehtimalı yapon istehsalçılarını robot istehsalçıları üçün bazar yaradaraq qabaqcıl avtomatlaşdırma ilə sınaq keçirməyə sövq etdi. 1980-ci illərin sonlarında – Fanuc Ltd., Matsushita Electric Industrial Company, Ltd. Mitsubishi Group və Honda Motor Company, Ltd.-nin robot texnikası bölmələrinin rəhbərlik etdiyi Yaponiya sənaye robotlarının istehsalı və istifadəsi üzrə dünya lideri idi.
Sənaye robotlarının ən önəmli özəlliyi çevik və dəqiq olmalarıdır
Robot texnologiyalarında bu proses istifadəsinə görə sənaye, məişət, əyləncə, hobbi və yarış robotlarına çevrilmişdir. Delta, cartezian, scara kimi çeşidləri olan müasir sənaye robotlarının ən əhəmiyyətli xüsusiyyəti, çevik və dəqiq hərəkət edə bilmələri və uzunmüddətli zəmanətlərə sahib olmalarıdır. Xüsusilə insanlar üçün təhlükəli ola biləcək mühitlərdə və ya monoton, təkrarlanan və darıxdırıcı işlərdə çalışanlar üçün əhəmiyyətli üstünlüklər təmin etdi.
Əldə olunan məlumatlara əsasən, 2018-ci ildə dünya üzrə fabriklərdə 2,4 milyondan çox sənaye robotu işləyirdi.
IFR tərəfindən təqdim edilən 2019-cu il Dünya Robot Hesabatına əsasən, avtomobil sənayesi sənaye robotlarının sektorlar üzrə quraşdırılmasında 30 faiz payla birinciliyini qoruyur. Avtomobil sektorunu yüzdə 25 ilə son illərdə sürət qazanan elektrik və elektronika sektoru izlədiyi halda, üçüncü yerdə yüzdə 10 ilə metal sənayesi gəlir.
Robotlaşmanın iqtisadi parametrlərə təsiri
Robot texnologiyası ilə təchiz edilmiş bu avadanlıq xüsusilə sənaye sahəsində olan müəssisələrə ciddi xərc üstünlükləri verir. Getdikcə artan qlobal rəqabət mühitində varlığını davam etdirmək istəyən müəssisələr bu sahəyə investisiyalarını artırırlar. Oxford Economics tərəfindən aparılan araşdırma nəticəsində 2030-cu ilə qədər dünyada 20 milyon istehsal işinin robotlar tərəfindən görüləcəyi gözlənilir.
Robotlar daha çox istifadə üçün inkişaf edəcək. Mümkün robot təkamülü artıq qlobal dünyada özünü hiss etdirməyə başlayıb. Bu kontekstdə Səudiyyə Ərəbistanının insanabənzər robota vətəndaşlıq verərək yeni bir çığır açması diqqətəlayiq bir inkişafdır. Avropa Birliyində robot-fərdi qarşılıqlı əlaqə ilə bağlı araşdırmalar aparılmağa başlanıb. Bununla bağlı Avropa Parlamenti robotların fərdlərlə münasibətlərini yazılı qaydalara bağlayan qanun layihəsini təsdiqləyib. Qanun layihəsinin “elektron insanlar” kimi qəbul edilən robotlara hüquqi status verməsi diqqəti çəksə də, mümkün sistem xətaları zamanı təhlükəsizlik probleminin necə həll ediləcəyi ilə bağlı heç bir fikir ortaya çıxmayıb. Bir müddətdir ki, süni intellektin insan zəkasını üstələyə biləcəyinin şahidi oluruq, unutmayaq ki, əgər hazır olmasaq, bu vəziyyət bəşəriyyətin dünyada varlığını təhlükə altına qoya bilər. OECD tərəfindən müəyyən edilən, süni intellekt tətbiqlərini dəstəkləyən və bu tətbiqlərə çeviklik təmin edən süni intellekt prinsipləri 2019-cu ildə OECD-ə üzv ölkələr tərəfindən imzalanıb. OECD AI prinsipləri hökumətlər tərəfindən süni intellektlə bağlı imzalanmış ilk mətndir.
Robotların istifadə sahələrinin nümunələri
Pathfinder və Sojourner
Mars Pathfinder 1997-ci ildə Marsın səthinə baza stansiyası və roverini uğurla endirən Amerika kosmik gəmisidir. Eniş qurğuları ilə Carl Sagan Memorial Station kimi tanınan təkərli və yüngül kəşfiyyat vasitəsinin adı Sojournerdir. Bu, Marsa kəşfiyyatçı robotun daxil edilməsi planlaşdırılan ilk missiyadır. Bu həm də 1976-cı ildə iki Vikinq enişindən sonra qırmızı planetə ilk uğurlu enişdir. Elmi təcrübələrlə yanaşı, Mars Pathfinder missiyası da bir çox konsepsiya və texnologiyanın rəvan işlədiyini sübut etdi. Bunlardan bəziləri hava yastığı eniş sistemi və sonradan Mars Exploration Rover Layihəsində standart halına gələn avtomatik obyektdən yayınma sistemləridir.
Canadarm
Canadarm (Canadarm 1) kimi tanınan Shuttle Uzaqdan Manipulyator Sistemi (MUMS), çatdırmaq üçün kosmos orbitində faydalı yükləri manevr etmək və tutmaq üçün istifadə edilən robot qollar toplusudur. Kolumbiya Kosmik Şəbəkəsində fəlakətdən sonra Canadarm, Orbiter Boom Sensor Sistemi (OBSS) ilə birləşdirildiyi yerin xarici və istilik mühafizə sisteminin zədələnməsini yoxlamaq üçün istifadə edildi.
Mobil Xidmət Sistemi
Mobil Şotl Sistemi (MSS) Beynəlxalq Kosmik Stansiyada (BKS) stansiyaların yığılması və texniki xidmətində mühüm rol oynayan, stansiya ətrafında avadanlıq və ləvazimatları hərəkət etdirən, kosmosda işləyən astronavtları dəstəkləyən, alətlərə və digər faydalı yüklərə xidmət edən xarici robot sistemdir. sistem ISS-ə bağlıdır.
Dexter
Dextre kimi də tanınan Xüsusi Məqsədli Çevik Manipulyator (SPDM), iki qollu robot və ya telemanipulyator parçasıdır. 11 mart 2008-ci ildə STS-123 missiyasında buraxılan Dextre orbital dəyişdirmə qurğularını idarə etmək üçün nəzərdə tutulmuşdu. Bir çox ehtiyat hissələri ISS-də saxlanılır. Dextre bu hissələri iş yerlərinə daşıya və nasazlıqlar baş verdikdə əvəzedici hissələri quraşdıra bilər. Dekstr gəlməmişdən əvvəl astronavtlar bu tapşırığı yerinə yetirmək üçün kosmosda gəzintilər etməli idilər.
Koqnitiv avtomatlaşdırma
Koqnitiv avtomatlaşdırma böyük məlumat dəstlərini başa düşmək üçün dil emalı, verilənlərin öyrənilməsi və semantik texnologiya kimi alətlərdən istifadə edir. Daha sonra faydalı proqnozlar və təhlillər hazırlamaq üçün bu məlumatdan istifadə edir. Bu tədqiqatlar, informasiya emalı sistemlərinin qəbul edə bildiyi böyük həcmli məlumatların mənasını verir və biznesləri sahib ola bilməyəcəkləri məlumatlarla təmin edir. Şirkətlərin biznes təcrübələrini yenidən qiymətləndirmək və optimallaşdırmaq üçün koqnitiv avtomatlaşdırmanın təqdim etdiyi təhlillərdən daha intensiv istifadə edəcəyi gözlənilir.
Təhlükəsizlik və Güvənlik
Robotik proseslərin avtomatlaşdırılması (RPA), təkrarlanan iş proseslərinin avtomatlaşdırılması təcrübəsi də təhlükəsizliyin təkmilləşdirilməsində əhəmiyyətli potensial təmin edir. İnsan səhvlərindən yaranan təhlükəsizlik riskləri müəyyən prosesləri avtomatlaşdırmaqla bu narahatlığı aradan qaldırır. Bəzi insanların diqqəti yayına bilər və yorğun ola bilər. Bu, şirkətə fiziki xəsarət və ya maddi ziyan vura biləcək səhvlərə səbəb ola bilər. Robot varlıqlara daha sadə və adi tapşırıqların verilməsi təhlükəsizliyi təmin edir və insanların diqqətini daha təcili və mürəkkəb işlərə yönəltmək imkanı yaradır.
Anbar logistikası
İnventarın idarə edilməsi bir çox müəssisənin mühüm iş sahələrindən biridir. Qeyri-adekvat təlim və yanlış məlumat daxil edilməsi kimi sadə səhvlər bütün prosesin işləməsinə mane ola bilər. Bir işçinin səhv etməsinə səbəb ola biləcək prosedur dəyişiklikləri məlumatla idarə olunan maşına təsir göstərməsə də; Anbar logistikasında robot texnologiyalarının tətbiqi bu inventar səhvlərini azaltmağa kömək edir və onlardan sonra yaranan problemlərin qarşısını almaq imkanı verir.
Təhlükəli Missiyalar
Texnologiyanın inkişafı şirkətlərə onları daha təhlükəli mühitlərdə tətbiq etməyə imkan verən daha çevik maşınlar tətbiq etməyə imkan verir. Təhlükəli ərazilərdə robotların istifadəsi təkcə insanlar üçün riski azaltmaqla yanaşı, həm də müəssisələrə təhlükələr səbəbindən əvvəllər yerinə yetirilməsi mümkün olmayan yeni vəzifələri yerinə yetirməyə imkan verir.
Pərakəndə Dəstək
Pərakəndə satış robotların və insanların birlikdə necə işləyə biləcəyini sübut edən əsas sənayedir. Maşınlar ümumiyyətlə məlumatlara əsaslanan və monoton vəzifələrdə üstündür, insanlar isə söhbət və qonaqpərvərlik tələb edən sahələrdə daha yaxşıdır. Hər ikisinin ən uyğun olduğu sahələrdə istifadəsi müəssisələrin səmərəliliyini eksponent olaraq artıra bilər. Kərpic və harç mağazaların onlayn həmkarlarından əsas üstünlüyü insan əlaqəsidir. Nə qədər intuitiv görünsə də, robot texnika pərakəndə satışçılara bu üstünlükdən maksimum yararlanmağa kömək edə bilər.
Robotların növləri hansılardır?
Ən ümumi mənada altı növ robot olduğunu söyləmək olar. Demək olar ki, bu altı növ robota əməkdaşlıq edən robotlar (cobots və ya əməkdaşlıq robotları), xidmət robotları, tibbi robotlar, sənaye robotları, əyləncə robotları və təhsil robotları daxildir.
Əməkdaşlı Robot (Cobot) nədir?
Robotun nə olduğu ilə bağlı məqaləmizin əvvəlki hissələrində robotları robot edən şeylərdən biri kimi avtonomiyadan və hər robotun müəyyən səviyyədə avtonom olmasından bəhs etmişdik. Kobobotlar da adlandırılan əməkdaşlıq robotları yarı avtonom robotların ən yaxşı nümunələrindən biridir.
Cobotlar tam avtonom maşınlar deyil. Buna görə də onlar təkbaşına tam işləyə bilmirlər. Birgə robotlar öz vəzifələrini yerinə yetirmək üçün insan dəstəyinə ehtiyacı olan ağıllı robot sistemləridir. Sənaye avtomatlaşdırma sistemlərində və gündəlik həyatda tez-tez istifadə olunan əməkdaşlıq robotlarına misal olaraq dronları, Siri, ABB YuMi, KUKA LBR iiwa, Fanuc CR-35ia və bir çox başqaları kimi süni intellekt robotlarını göstərmək olar.
Birgə robotlar sayəsində sənaye istehsalının səmərəliliyi və işçilərin sürəti artır. Kollaborativ robot sistemlərinin gələcəkdə mühüm rol oynayacağı düşünülür.
Xidmət robotu nədir?
Gündəlik həyatda ən çox qarşılaşdığımız robotlar xidmət robotlarıdır. Yoldaş robotlar da adlandırıla bilən xidmət robotları xüsusilə yaşlı insanların həyatını xeyli asanlaşdırır. Bişirmə və təmizlik kimi çətin fiziki işləri asanlıqla yerinə yetirə bilən xidmət robotlarının ən görkəmli nümunələrindən biri Roomba və Neato Botvac kimi təmizləyici robotlardır.
Otellərdə də tez-tez xidmət robotlarından istifadə olunur. Restoranlarda, qəbullarda və otellərin təmizlənməsində istifadə olunan xidmət robotları otellərin fəaliyyət tərzini dəyişir və robot otellər adlanan yeni konsepsiyanın yaranmasına səbəb olur. Hilton və Aloft Hotels tərəfindən istifadə edilən Botlr tərəfindən istifadə edilən Connie robotu robot otel adlanan konsepsiyanın ortaya çıxmasına öncülük etdi.
Tibbi Robot nədir?
QTibb dünyası da öz payını süni intellekt sistemlərinin və robotların inkişafından alıb. Bu gün tibbi robotlar cərrahlara cərrahiyyə əməliyyatları, diaqnoz, müayinə və ölçmələrdə kömək edir, daha səhvsiz və səmərəli bir proses idarə edərək xəstələrin həyatını asanlaşdırmağa xidmət edir.
Minimal invaziv prosedurlar üçün istifadə edilən Da Vinçi Cərrahiyyə Sistemi, ortopedik cərrahiyyədə istifadə edilən MAKO robotları və ağciyər biopsiyalarında istifadə edilən Intuitive Surgical’s Ion robotları cərrahi robotlara misal olaraq verilə bilər.
Tibbi robotlardan diaqnostika sahəsində də istifadə olunur. Tibbi texnologiyalarda tez-tez istifadə olunan diaqnostik robotlara misal olaraq süni intellektlə dəstəklənən tibbi diaqnostika sistemi IBM Watson və xəstəxana otaqlarını ultrabənövşəyi şüaların köməyi ilə təmizləyən Xenex Robot daxildir.
Sənaye Robotu nədir?
Sənaye robotunun nə olduğu sualına cavab olaraq, onlar sənaye avtomatlaşdırılması sahəsində gündəlik və təkrarlanan işləri yerinə yetirmək üçün xüsusi olaraq hazırlanmış robot sistemləridir. Sənaye robotları sənaye istehsalının bir çox fərqli sahələrində, xüsusilə montaj, qaynaq və nəqliyyatda istifadə olunur.
Sənaye robotları sensorlarının köməyi ilə ətraflarını hiss edir və dayanmaq lazım gəldikdə dayanır, səhvlərindən dərs alaraq özlərini optimallaşdırır və verilən tapşırıqları səhvsiz yerinə yetirirlər. Sənaye robotlarının robot proqramlaşdırması vasitəsilə davamlı olaraq proqramlaşdırıla bilmə üstünlüyü də var. Bu o deməkdir ki, robotun işində xəta olarsa, yenidən proqramlaşdırma yolu ilə robot öz vəzifəsini düzgün yerinə yetirmək üçün tənzimlənə bilər.
Əyləncə Robotu nədir?
Əyləncə robotları, adlarından da göründüyü kimi, insanları əyləndirmək üçün nəzərdə tutulmuş xüsusi robot sistemləridir. Əyləncə robotları insanlara bir az dincəlməyə və günlərinə sevinc qatmağa imkan verir. Əyləncə robotlarına əyləncə parklarında, evlərdə və bir çox başqa yerlərdə rast gəlmək olar.
Əyləncə robotlarına misal olaraq şahmat oynayan ChessRobot, nağıl danışan və mahnı oxuya bilən JIBO, foto və video çəkə bilən Kuri, kokteyl hazırlaya bilən Makr Şakr və musiqini improvizasiya edə bilən Şimonu göstərmək olar.
Təhsil Robotu nədir?
Təhsil robotları uşaqların təhsilinə və təliminə kömək etmək üçün xüsusi olaraq hazırlanmış robot sistemləridir. Ümumiyyətlə, təhsil robotlarının qurulması prosesində uşaqların diqqətini cəlb etmək üçün parlaq rənglərdən və şirin görünüşdən istifadə edilir. Təhsil robotları müəllimlərə uşaqlara interaktiv şəkildə daha yaxşı öyrənilə bilən fənləri öyrətməyə kömək etməklə onlara dəstək verir.
Təhsil robotlarına misal olaraq Çində uşaqlara ingilis dilini öyrətmək üçün istifadə edilən Keeko, autizmli uşaqların sosial bacarıqlarını inkişaf etdirməyə kömək edən Milo və uşaqların kodlaşdırma və riyaziyyatı daha yaxşı başa düşməsinə kömək edən Matatalabı göstərmək olar.
Robotlarla əlaqəli peşələr
İlk istehsal inqilabı kənd təsərrüfatı ilə baş verdi. Növbəti sənaye inqilabı ilə sonrakı isə informasiya texnologiyaları və əşyaların internetidir… Bəs növbəti istehsal inqilabı? Şübhəsiz ki, növbəti istehsal inqilabı robotlarla baş verəcək.
Bu gün avtomatlaşdırma sahəsində sənaye istehsal müəssisələrində səmərəlilik və sürət baxımından uzun bir yol qət edən robot avtomatlaşdırma sistemləri gələcəyin istehsalını formalaşdıracaq və robotlar müxtəlif işlərdə müxtəlif vəzifələri yerinə yetirərək həyatımızın əvəzolunmaz hissəsinə çevriləcək.
