Sumqayıt haqqında məlumat
Sumqayıt Azərbaycanın üçüncü ən böyük şəhəridir. O, Bakıdan təxminən 31 km şimalda, Xəzər dənizinin sahilində yerləşir və əsas sənaye mərkəzlərindən biri kimi tanınır.
Əhalisi: 2024-cü ilin məlumatlarına görə, təxminən 350,000 nəfər
Sahəsi: Təxminən 83 km²
İqlimi: Mülayim yarıquraq iqlim (qışlar yumşaq, yaylar isti və quru)
İnzibati statusu: 1949-cu il yanvarın 22-də şəhər statusu alıb
Coğrafiyası: Xəzər dənizinin qərb sahilində yerləşir, Bakı və Abşeron yarımadası ilə sıx əlaqədədir
Tarixi
Qədim dövrlər
Sumqayıtın adı qədim mənbələrdə rast gəlinən “Sumqayıtçay” çayından götürülüb. Bu çay şəhərin yaxınlığında yerləşir və tarixi dövrlərdə bu ərazidə yaşayışın mövcud olduğunu göstərir.
Bəzi tədqiqatçılar hesab edirlər ki, Sumqayıt ərazisi hələ qədim dövrlərdən məskunlaşmışdır. Bu ərazidə tapılan arxeoloji qalıqlar burada qədim insanların yaşadığını sübut edir.
XX əsr – Sənaye Şəhərinə çevrilməsi
Sumqayıtın şəhər kimi yaranması 20-ci əsrin ortalarına təsadüf edir. 1930-cu illərin sonlarında SSRİ rəhbərliyi burada iri sənaye müəssisələrinin tikintisinə başlayıb. 1941-ci ildə Sumqayıt boru zavodunun və digər sənaye obyektlərinin tikintisinə start verilib.
1949-cu il yanvarın 22-də Sumqayıta rəsmi olaraq şəhər statusu verildi və qısa müddət ərzində sürətlə inkişaf etməyə başladı. O dövrdə şəhərin əhalisi 17,000 nəfər idi, lakin tez bir zamanda artaraq 100,000 nəfəri keçdi.
SSRİ dövründə Sumqayıt kimya, metallurgiya və ağır sənaye sahələrinin inkişaf etdiyi əsas şəhərlərdən biri oldu. Lakin bu sənaye inkişafı ekoloji problemlərə də səbəb oldu.
İqtisadiyyat və Sənaye
Sumqayıt Azərbaycanın ən mühüm sənaye şəhərlərindən biridir. Burada yerləşən böyük zavodlar şəhərin iqtisadiyyatının əsasını təşkil edir.
Əsas sənaye sahələri:
1. Kimya Sənayesi
Sumqayıt Kimya Sənaye Parkı – müasir texnologiyalara əsaslanan müəssisələr
Karbamid Zavodu – Azərbaycan iqtisadiyyatı üçün strateji obyekt
Etilen-polietilen zavodu
2. Metallurgiya
Sumqayıt Boru Zavodu
“Azərboru” zavodu
3. Texnologiya və Alternativ Enerji
Sumqayıt Texnologiyalar Parkı (STP)
Günəş panelləri və alternativ enerji layihələri
4. Məişət və İstehlak Malları İstehsalı
Plastik məhsullar
Tikinti materialları
Son illərdə Sumqayıtda ekoloji layihələr həyata keçirilir və şəhərin sənaye sektoru ekoloji normalara uyğun şəkildə modernləşdirilir.
Təhsil
Sumqayıt təhsil baxımından da inkişaf etmiş şəhərlərdən biridir. Burada ali və orta ixtisas təhsil müəssisələri fəaliyyət göstərir.
Ali Təhsil Müəssisələri
1. Sumqayıt Dövlət Universiteti (SDU) – 1962-ci ildə yaradılıb, bir çox ixtisaslar üzrə mütəxəssislər hazırlayır.
2. Azərbaycan Dövlət Neft və Sənaye Universitetinin Sumqayıt Filialı
3. Sumqayıt Texniki Kolleci
Orta Təhsil və Peşə Təhsili
Sumqayıtda 60-dan çox ümumtəhsil məktəbi fəaliyyət göstərir.
Peşə məktəbləri – gənclərin texniki biliklər əldə etməsi üçün müxtəlif ixtisaslar üzrə kurslar keçir.
Mədəniyyət və turizm
Sumqayıt mədəniyyət baxımından da zəngin şəhərdir. Burada teatrlar, muzeylər və mədəniyyət evləri fəaliyyət göstərir.
Mədəniyyət Obyektləri
Sumqayıt Dövlət Dram Teatrı – şəhərin ən mühüm mədəniyyət ocaqlarından biridir.
Sumqayıt Tarix Muzeyi – şəhərin keçmişini əks etdirən muzeydir.
Heydər Əliyev Mərkəzi – müxtəlif sərgilər və mədəni tədbirlərin keçirildiyi məkan.
Şəhər Mədəniyyət Sarayı
İstirahət və Əyləncə Məkanları
Sumqayıt Dənizkənarı Bulvarı – şəhərin ən gözəl istirahət məkanlarından biri.
Nəsimi Parkı – yaşıllıq və gəzinti üçün əlverişli yer.
Heydər Əliyev Parkı
Sumqayıt çimərlikləri – yay aylarında turistlərin cəlb edildiyi yerlərdir.
Ekologiya problemləri və yolları
Sumqayıt SSRİ dövründə sənayenin sürətli inkişafı nəticəsində ekoloji problemlərlə üzləşib.
Əsas problemlər:
Kimyəvi və metallurgiya zavodlarının tullantıları
Atmosferin çirklənməsi
Xəzər dənizinə zərərli tullantıların axıdılması
Son illərdə görülən işlər:
Köhnə zavodların bağlanması və yeni, ekoloji təmiz texnologiyaların tətbiqi
Şəhərin yaşıllaşdırılması
Sumqayıt Kimya Sənaye Parkında ekoloji standartlara uyğun istehsalatın inkişafı
Sumqayıt bu gün Azərbaycanın əsas sənaye və mədəniyyət mərkəzlərindən biridir. Şəhər daim inkişaf edir və gələcəkdə daha da müasir, ekoloji təmiz və texnoloji baxımdan inkişaf etmiş bir şəhərə çevrilməkdədir.
Sumqayıtın sənaye və turizm potensialı, eləcə də ekoloji problemlərin həlli istiqamətində görülən işlər şəhəri gələcəkdə daha cəlbedici edəcəkdir.
