SPFS, SWIFT kimi Rusiya-Ukrayna müharibəsi zamanı meydana çıxan məsələlərdən biri oldu. Belə ki, Rusiyanın işğalçılığını dayandırmaq məqsədilə dünya ölkələri onu SWIFT-dən kənarlaşdırmaq təklifini irəli sürdü. Əslində isə bu təklif 2014-cü ildən Rusiya-Ukrayna münaqişəsinin başlanğıcından qüvvədədir. Təbii ki, Rusiya vaxt itirmədən daha az ziyan görmək məqsədilə öz sistemini yaratdı. Bu isə СПФС (SPFS) adlanır. Bəs СПФС nədir?
SPFS 2014-cü ildə Rusiya Bankı tərəfindən maliyyə əməliyyatları üzrə elektron mesajların ötürülməsi üçün alternativ kanal kimi yaradılmış maliyyə mesajlaşma sistemidir.
SPFS-nin məqsədi həm ölkə daxilində, həm də xaricə maliyyə mesajlarının fasiləsiz ötürülməsini təmin etməkdir. SPFS-ə qoşulan iştirakçı həm SWIFT formatında, həm də öz fərdi formatında mesaj göndərmək imkanı əldə edir. Müştəri öz tərəfdarlarının siyahılarını və onlardan alınan maliyyə mesajlarının növlərini qurmaq imkanına malikdir. SPFS həmçinin ISO 20022 formatında maliyyə mesajlarını dəstəkləyəcək.
Rusiya Bankının SPFS vasitəsilə maliyyə mesajlarının ötürülməsi xidmətlərinin tarifi mesajların sayından asılıdır və bir mesaj üçün 0,80 – 1,00 rubl təşkil edir. Beləliklə, SPFS vasitəsilə mesajların göndərilməsi transsərhəd köçürmələrin dəyərini əhəmiyyətli dərəcədə azaltmaqla ödəniş biznesinin marjinallığını artırmağa imkan verir.
SPFS üzvləri
2020-ci ilin sonunda SPFS artıq SWIFT-in ümumi daxili həcmindən mesajların 20,6%-ni təşkil edib.
Rusiya Bankının 2021-ci il may ayının sonuna olan rəsmi məlumatlarına görə, SPFS istifadəçiləri 378 təşkilatdır. Bütün böyük Rusiya bankları SPFS sisteminə qoşulub.
Hüquqi şəxslərin və xarici təşkilatların fəal iştirakı hesabına iştirakçıların siyahısı da xeyli genişlənib. SPFS istifadəçiləri artıq İsveçrə, Almaniya, Ermənistan, Belarus, Qazaxıstan, Qırğızıstan, Özbəkistanın xarici üzv banklarıdır.
SPFS-ə qoşulma
Maliyyə mesajlaşma sisteminə qoşulmağın iki yolu var: müstəqil və vasitəçi – SPFS xidmət bürosu vasitəsilə.
Maliyyə institutunun SPFS ilə müstəqil əlaqəsi
SPFS-yə müstəqil qoşulma Rusiya Bankının tələblərinə cavab verən infrastrukturun yaradılmasını nəzərdə tutur. Belə strukturun əsas elementi xüsusi rabitə kanalının təşkili, KBR-SPFS iş stansiyası üçün iş yerinin texniki təminatı, informasiya təhlükəsizliyi və ABS/ERP ilə inteqrasiyadır.
SPFS istifadəsini daha sürətli genişləndirmək üçün Rusiya Bankı xidmət bürosu yaratdı. Xidmət bürosu vasitəsilə qoşulma təcrübəsi yeni deyil və qoşulma vaxtını və maliyyə xərclərini azaltmaq üçün eyni SWIFT sistemi tərəfindən geniş istifadə olunur.
Milli Hesablaşma Depozitarisi (NSD) ilk Rusiya SPFS xidmət bürosu statusunu aldı. NSD dərhal maliyyə bazarı iştirakçılarına SPFS-ə qoşulmaq üçün öz həllini təklif edə bildi. Bundan əvvəl NSD artıq xidmət bürosu modelindən istifadə edən müştəriləri beynəlxalq SWIFT sisteminə qoşmaqda böyük təcrübəyə malik idi. 2020-ci ilin sonunda NSD əsaslı xidmət büroları vasitəsilə 65-dən çox müştəri SWIFT-ə qoşuldu.
Xidmət bürosu vasitəsilə SPFS-ə necə qoşulmaq olar
Xidmət bürosu vasitəsilə SPFS-ə qoşulma prosesi üç mərhələdə baş verir:
Müştəri sənədlər paketini toplamalıdır: anket doldurularaq, nizamnamə, habelə milli qanunvericiliyə uyğun olaraq hüquqi şəxsin qeydiyyatını göstərən bir sənəd təqdim edin (Rusiya istifadəçiləri üçün – Vahid Dövlətdən çıxarış). Hüquqi şəxslərin reyestri). Bu sənədlər paketi NSD tərəfindən yeni bir iştirakçının SPFS-ə qoşulması barədə bildirişlə Rusiya Bankına göndərilir.
Qoşulmaq üçün Rusiya Bankından razılıq alındıqdan sonra müqavilə bağlanır və sistem sazlanır.
Son mərhələdə sistem sınaqdan keçirilir.
