Heyder baba dagi haqqinda melumat 

Heyder baba dagi haqqinda melumat saytımızda təqdim olunur. Məktəb yaşlarından bizə tanış olan bu dağ haqıqnda məlumatı xalq şairlərimizdən olan Şəhriyar vermişdir. Bütün türk dünyası ədəbiyyatına öz şeirlər ilə töhfəsini verən Şəhriyarın “Herdər babaya salam” adlı şeirini bilməyən yoxdur demək olar. Bəs kifayət qədər Heyder baba dagi haqqinda melumat sahibiyikmi? O zaman gəlin daha ətraflı şəkildə tanış olaq.

Herderbaba dağı

Heydərbaba dağı İran ərazisində Təbriz yaxınlığında Qaraçəmən yolu ilə Şəngülava kəndləri arasında yerləşir. Dağın ərazisində dovşan, kəklik, göyərçin kimi heyvan və quşlar yaşayır. Bu dağla üzbəüz Qayışqurşaq kəndi yerləşir. Xoşginab və Güllücə kəndləri Heydərbaba dağının ətəyində yerləşdir. Həmçinin burada Heydərbaba kəndi də vardır ki, adını bu dağdan almışdır.

Təbriz şairlərinin məzarı

Dünyanın bir çox canlı dillərinə tərcümə edilən Şəhriyar Ustanın ən mühüm əsəri, şirin uşaqlığını Xoşqnab kəndində keçirdiyi Heydər Babaya Salam şeiri hər bir dinləyicinin, müğənninin ürəyini və könlünü oxşayır, hər kəsi xoşbəxt edir.

Bozquş dağlarının ətəyində yamacda yerləşən bu kəndin iqlimi yaz-yayda mülayim, sərin, payız-qışda isə soyuq olur. Bu kənd dəniz səviyyəsindən 1810 metr yüksəklikdə yerləşir. Xoşqnab Azərbaycanın Bostanabad rayonunun kəndlərindən biri olsa da, bu gün az məskunlaşan kəndlərdən birinə çevrilmişdir. İpək Yolunun mühüm qollarından birinin (Zəncan-Təbriz rabitə yolu) yaxınlığında yerləşən bu kəndin qədim tarixi vardır. Bu kənddə 8 ailə və 22 nəfərə yaxın məhdud sayda əhali yaşayır. Tikmehdaş şəhərindən 23 km, Bostanabad şəhərindən 38 km, Təbrizdən 83 km məsafədədir.

Bu ərazi Şəhriyar ustanın mülayim ruhunu canlandırır və turizm sektorunda yüksək potensiala malikdir. Bu məqsədlə Şəhriyar Ustanın ata evi və məktəbi kənd muzeyinə çevrilə bilər. Amma bu kəndin rifah və yenidənqurma obyektlərinə ehtiyacı var.

Hər bir vilayətin, ölkənin və cəmiyyətin şəxsiyyət vəsiqəsi var ki, orada görkəmli mədəniyyət, incəsənət və elm xadimləri həmin cəmiyyətin şəxsiyyət vəsiqələridir. Azərbaycanın qədim bölgəsindən olan bu kənd də  Şəhriyar ustanın yaradıcılığı sayəsində bütün dünyaya tanıdılmışdır.

Təəssüf ki, Bostan-Abadın tarixi Xoşqənab kəndi üzərində unudulma tozu oturur, halbuki bu kənd Ustad Şəhriyarın doğulduğu yer kimi Şərqi Azərbaycanın böyük turizm potensialına çevrilə bilərdi.

Mehr-in müxbirinin verdiyi məlumata görə, Ustad Şəhriyar İranın çağdaş ədəbiyyatının sütunlarından biridir.

Seyid Məhəmmədhüseyn Behcət Təbrizi hicri 1285-ci ilin sentyabrında Bostan-Abadın Xoşqənab kəndində anadan olmuşdur və hazırda bu kənd minimum və rifah şəraiti olmadığından demək olar ki, kimsəsizdir və orada cəmi dörd ailə yaşayır.

Təəssüf ki, belə potensiala malik olan naməlum kəndlərə və yerlərə o qədər də əhəmiyyət verməyən Şərqi Azərbaycanda turistlərin cəlb edilməsinin inkişafı və çiçəklənməsi üçün bu cür turizm imkanlarına diqqət yetirilməsi mühüm prinsipdir və uzunmüddətli perspektivdə bu imkanlar Turizm potensialını itirir və istifadə olunmaz olur.

Heydərbaba dağının maili yamacında yerləşən bu kəndin iqlimi yaz-yayda mülayim və səfalı, payız-qışda isə soyuqdur.

Usta Şəhriyarın bu kəndə, ata evinə marağı heç kimdən gizli deyil, o qədər ki, şeirlərində bu kənddən dəfələrlə istifadə edib.

Şəhriyar uşaqlığını Heydərbaba dağı yaxınlığındakı Xoşqnabın istiqanlı kəndliləri arasında keçirmiş, bacarıqlı bir fotoqraf kimi kənd camaatı haqqında, buranın iqlimi, gözəlliyi haqqında usta şəkildə öz əsrlərində göstərməyi bacarmışdır. O, burada yaşadığı gözəl və eyni zamanda kəşməkeşli  xatirələrini, kəndini xatırlayır,.şeirlərində dəfələrlə bu ab-havanı təcəssüm etdirirdi.

Azərbaycan türkcəsində ilk şeirini də dörd yaşında bu kənddə yazmışdı.  Amma indi bu kəndi turizm sahəsinə çevirmək mümkün olduğu halda diqqətdən kənar qalmış, usta Şəhriyarın ata evinin istifadə etdiyi divarların, təndirin, bulağın bir hissəsi qalıb, qalanı isə zamanla dağılmışdır. Zamanında restavrasiya işlərinin görülməməsi bu tarixi abidənin məhvinə səbəb olmuşdur.

Bostan Abad xalqının İslami Şura Məclisindəki nümayəndəsi Şəhriyar Mələk Soxanın doğulduğu Xoşqnab Bostan Abad kəndinin minimum rifah imkanlarından məhrum olduğunu bildirərək dedi: Xoşqnabın turizm mərkəzi olmaq potensialı var. Şərqi Azərbaycan, amma təəssüf ki, unudulub.

Qulamrza Nuri Ustad Şəhriyarın bərəkətindən bu sahədə istifadə edib bu kəndi abad etməli olduğumuzu vurğulayaraq əlavə etdi: Minimum şəraitin olmaması bu kənddə yaşayan azsaylı əhalinin başqa yerlərə köç etməsinə səbəb olub və hazırda bu kənddə cəmi dörd ailə var.

Nuri həmçinin əlavə etdi: Bu kəndin asfaltsız uzun yolu var ki, bu kəndə səyahət edənlərin və turistlərin gəlməsinə mane olur.

Ustad Şəhriyarın ata evinin muzeyə çevrilə biləcəyini deyərək əlavə etmişdir ki: “Ustad Şəhriyarın varlığı rayonda böyük bir xəzinə və imkandır ki, bu da təməl infrastrukturun yaradılması və xalqa tanıdılması ilə təmin edilməlidir”.

Xoşqnəb kəndinin dirçəldilməsi diqqətdən kənarda qalıb

Şərqi Azərbaycan İslam Mədəniyyəti və İrşadının baş direktoru Xoşqnəb kəndinin dirçəlişinin diqqətdən kənarda qaldığını bildirərək dedi: Xoşqnab Ustad Şəhriyarın doğulduğu yer kimi vilayətin diqqət mərkəzinə və turizm mərkəzinə çevrilməlidir.

Əli Əkbər Safipur bu kənddə Şəhriyarın evinin yenidən qurulması üçün anlaşma memorandumunun imzalanmasına toxunaraq: Şəhriyar doğulduğu yer və vətənlə çox maraqlanırdı və bu dəyərli yer turistlərin və Şəhriyar həvəskarlarının diqqət mərkəzinə çevrilməlidir” demişdir.

O, bu kəndə diqqət yetirilməsinin, asfalt yollar kimi infrastrukturun yaradılmasının vacibliyini vurğulamış və ;“Bu yaşıl kəndi dirçəltmək əsrin qoruyucusu qarşısında borcumuz olan dini borcumuzdur”deyə əlavə etmişdir.

Fərzin Həqpərəst bu yaxınlarda festival zamanı Heydər baba ilə ustad Şəhriyarın evinin təmiri ilə bağlı anlaşma memorandumu imzalandığını bildirərək, belə davam etdi: Usta Şəhriyarın ata evi 300 kvadratmetr aristokratik teksturada və iki kvadratmetr sahədə tikiləcək. Üç min metrə qədər kənd giriş yolunun asfalt örtüyü digər orqanlar tərəfindən də qəbul edilib.

O, bu layihənin xərclərinin mədəni xeyriyyə fondu tərəfindən ödəniləcəyini söyləyərək, əlavə etdi: “Bu evin yenidən qurulması planların alınmasından və təhvil verilməsindən, əslində isə ümumi tədbirlərdən, yenidənqurma və tikintidən sonra altı ay çəkəcək. ev bir ilə təhvil veriləcək”.

Haqpərəst ümidvar olduğunu bildirib ki, bu evin yenidən qurulması ilə Xoşqnab kəndi Şərqi Azərbaycanın böyük turizm potensialına çevriləcək.

Ustad Şəhriyarın məşhur əsəri olan Heydərbabaya salam poemasından bir parçanı sizlərə təqdim edirik:

HEYDƏRBABAYA SALAM

(Bir parça)

Heydərbaba, ildırımlar şaxanda,

Sellər, sular şaqqıldayıb axanda,

Qızlar ona səf bağlayıb baxanda,

Salam olsun şövkətüzə, elüzə,

Mənim də bir adım gəlsin dilüzə.

Heydərbaba, kəhliklərin uçanda,

Kol dibindən dovşan qalxıb qaçanda,

Baxçaların çiçəklənib açanda,

Bizdən də bir mümkün olsa yad elə,

Açılmayan ürəkləri şad elə.

Bayram yeli çardaxları yıxanda,

Novruz gülü, qar çiçəyi çıxanda,

Ağ buludlar köynəklərin sıxanda,

Bizdən də bir yad eləyən sağ olsun,

Dərdlərimiz qoy dikəlsin, dağ olsun.

Heydərbaba, gün dalıvı dağlasın,

Üzün gülsün, bulaqların ağlasın,

Uşaqların bir dəstə gül bağlasın,

Yel gələndə, ver gətirsin bu yana,

Bəlkə mənim yatmış bəxtim oyana.

Heydərbaba, sənin üzün ağ olsun,

Dörd bir yanın bulaq olsun, bağ olsun,

Bizdən sonra sənin başın sağ olsun,

Dünya qəzöv-qədər, ölüm-itimdi,

Dünya boyu oğulsuzdu, yetimdi.

Heydərbaba, yolum sənnən gəc oldu,

Ömrüm keçdi, gələmmədim, gec oldu,

Heç bilmədim gözəllərin nec oldu,

Bilməz idim döngələr var, dönüm var,

İtginlik var, ayrılıq var, ölüm var.

Heydərbaba, igid əmək itirməz,

Ömür keçər, əfsus bərə bitirməz,

Namərd olan .ömrü başa yetirməz,

Biz də vallah,unutmarıq sözləri,

Görəmməsək, halal edin bizləri.

Xəzan yeli yarpaqları tökəndə,

Bulud dağdan yenib kəndə çökəndə,

Şeyxül-İslam gözəl səsin çəkəndə,

Nisgilli söz ürəklərə dəyərdi,

Ağaclar da Allaha baş əyərdi.

Daşlı bulaq daş-qumunnan dolmasın,

Baxçaları saralmasın-solmasın,

Ordan keçən atlı susuz olmasın.

Deynə, bulaq xeyrin olsun, axarsan,

Üfüqlərə xumar-xumar baxarsan.

Heydərbaba, dağın, daşın, sərəsi

Kəklik oxur, dalısında fərəsi,

Quzuların ağı, bozu, qərəsi,

Bir gedəydim dağ-dərələr uzunu,

Oxuyaydım “Çoban, qaytar quzunu”

Heydərbaba, sulu yerin düzündə,

Bulaq qaynar çay-çəmənin gözündə,

Bulaqotu üzər suyun üzündə,

Gözəl quşlar ordan gəlib keçərlər,

Xəlvətləyib bulaqdan su içərlər.

Biçin üstü sünbül biçən oraqlar,

Elə bil ki, zülfü darar daraqlar,

Şikarçılar bildirçini soraqlar,

Biçinçilər ayranların içərlər,

Bir huşlanıb, sondan durub biçərlər.

Heydərbaba, kəndin günü batanda,

Uşaqların şamın yeyib yatanda,

Ay buluddan çıxıb qaş-göz atanda

Bizdən də bir sən onlara qissə de,

Qissəmizdə çoxlu qəmü qüssə de.

Qarı nənə gecə nağıl deyəndə,

Külək qalxıb qap-bacanı döyəndə,

Qurd keçinin şəngülüsün yeyəndə

Mən qayıdıb bir də uşaq olaydım,

Bir gül açıb ondan sora solaydım.

Əmməcanın bal bələlsin yeyərdim,

Sondan durub üs donumu geyərdim,

Baxçalarda tiringəni deyərdim,

Ay özümü o əzdirən günlərim,

Ağac minib, at gəzdirən günlərim.

Heydərbaba, kəndin toyun tutanda,

Qız-gəlinlər həna, piltə satanda,

Bəy gəlinə damnan alma atanda,

Mənim də o qızlarında gözüm var,

Aşıqların sazlarında sözüm var.

Heydərbaba, bulaqların yarpızı,

Bostanların gülbəsəri, qarpızı,

Çərçilərin ağ nabatı, saqqızı

İndi də var damağımda, dad verər,

İtikin gedən günlərimdən yad verər.

Bayram idi gecəquşu oxurdu,

Adaxlı qız bəy corabın toxurdu,

Hər kəs şalın bir bacadan soxurdu,

Ay nə gözəl qaydadı şal sallamaq,

Bəy şalına bayramlığın bağlamaq.

Şal istədim mən də, evdə ağladım,

Bir şal alıb tez belimə bağladım,

Qulamgilə qaçdım, şalı salladım,

Fatma xala mənə corab bağladı,

Xan nənəmi yada salıb ağladı.

Bayram olub, qızıl palçıq əzərlər,

Naxış vurub otaqları bəzərlər,

Taxçalarda düzmələri düzərlər,

Qız-gəlinin fındıqçası, hənası,

Həvəslənər anası, qaynanası.

Bakıçının sözü, sovu, kağızı,

İnəklərin bulaması, ağızı,

Çərşənbənin girdəkanı, mövizi,

Qızlar deyər: “Atıl-matıl. çərşənbə,

Ayna təkin bəxtim açıl, çərşənbə”

Yumurtanı göyçək, güllü boyardıq,

Çaqqışdırıb sınanları soyardıq,

Oynamaqdan bircə məgər doyardıq?

Əli mənə yaşıl aşıq verərdi,

İrza mənə növruzgülü dərərdi.

Heydərbaba, Nənəqızın gözləri,

Rəxşəndənin şirin-şirin sözləri

Türkü dedim, oxusunlar özləri,

Bilsinlər ki, adam gedər, ad qalar,

Yaxşı-pisdən ağızda bir dad qalar.

Heydərbaba, dünya yalan dünyadı,

Süleymandan, Nuhdan qalan dünyadı,

Oğul doğan, dərdə salan dünyadı,

Hər kimsəyə hər nə verib alıbdı,

Əflatundan bir quru ad qalıbdı.

Heydərbaba, yaru yoldaş döndülər,

Bir-bir məni çöldə qoyub çöndülər,

Çeşmələrim, çıraqlarım söndülər,

Yaman yerdə gün döndü, axşam oldu,

Dünya mənə xərabəyi-Şam oldu.

Heydərbaba, göylər bütün dumandı,

Günlərimiz bir-birindən yamandı,

Bir-birizdən ayrılmayın, amandı,

Yaxşılığı əlimizdən alıblar,

Yaxşı bizi yaman günə salıblar!

Bir uçaydım bu çırpınan yelinən,

Bağlaşaydım dağdan aşan selinən,

Ağlaşaydım uzaq düşən elinən,

Bir görəydim ayrılığı kim saldı?

Ölkəmizdə kim qırıldı, kim qaldı?

Mən sənintək dağa saldım nəfəsi,

Sən də qeytər, göylərə sal bu səsi,

Bayquşun da dar olmasın qəfəsi,

Burda bir şir darda qalıb bağırır,

Mürüvvətsiz insanları çağırır.

Heydərbaba, qeyrət qanın qaynarkən,

Qaraquşlar səndən qopub qalxarkən,

O sıldırım daşlar ilə oynarkən,

Qovzan mənim himmətimi orda gör,

Ordan əyil, qamətimi darda gör.

Heydərbaba, sənin könlün şad olsun

Dünya varkən ağzın dolu dad olsun,

Səndən keçən tanış olsun, yad olsun,

Deynə mənim şair oğlum Şəhriyar,

Bir ömürdür qəm üstünə qəm qalar.

Heydərbaba, gəldim səni yoxlayam,

Bir də yatam, qucağında yuxlayam,

Ömrü qovam, bəlkə burda haxlıyam,

Uşaqlığa deyəm: bizə gəlsən bir,

Aydın günlər, ağlar üzə gülsən bir!

Heydərbaba, alçaqların köşk olsun,

Bizdən sora qalanlara eşq olsun,

Keçmişlərim gələnlərə məşq olsun,

Evladımız məzəhəbbin danmasın,

Hər içiboş sözlərə aldanmasın!