Corek nece emele gelir? İnşa
Çörək insan qidalanmasında əsas əhəmiyyət kəsb edən əvəzsiz məhsuldur. Bundan əlavə, onun yüksək üstünlük təşkil etməsinin müxtəlif səbəbləri var. Çörək özünəməxsus neytral ləzzətə malik olduğu üçün çox vacib qidadır, ona görə də digər qidalar üçün yaxşı daşıyıcıdır, digər qidalardan daha ucuz və asan əldə edilir, qidalandırıcı və doyurucu xüsusiyyətlərə malikdir..Çoxəsrlik vərdişlərin və milli mədəniyyətin təsiri altında karbohidrat və zülal mənbəyi kimi insanın qidalanmasında böyük əhəmiyyətə malikdir.
Çörəyin tarixi
Çörəyin tarixi ibtidai insan dövrünə gedib çıxır. Taxılların yeməli və asanlıqla çeynəmək üçün daşların arasında üyüdüldüyü, su əlavə edilərək qaya üzərində odda bişirildiyi dövrlərdən gəlir. Misirlilər üçün bu çox vacib məsələ idi. Ölümdən sonra həyatın davam edəcəyinə inanan misirlilərin ölülərinin məzarları üzərinə çörək qoyaraq digər həyatlarında ondan məhrum olmalarının qarşısını alacaqlarına inanırdılar. Bundan əlavə, çörək bişirməkdə ixtisaslaşan misirlilər zaman keçdikcə müxtəlif un növləri ilə yanaşı, çörəyi sənət əsəri kimi emal edirdilər.
Misirlilərin ixrac etdiyi çörəyi alan yunanlar üçün bu dövrdən sonra çörəklə məşğul olma dövrü başlayır. Zamanla Yunanıstanın və Roma İmperiyasının əsas qidasına çevrildi. Əlavələrin (yumurta və yağ) əlavə edilməsi ilə çörək dəbdəbəli bir məhsula çevrildi. Ağ çörək zəngin burjua seqmentinin, az dadsız çörəklər isə yoxsulların istehlak etdiyi məhsula çevrilmişdi. Romada salehləri razı salmaq üçün istifadə edilən əsas element paylanan çörək idi.
Orta əsr Avropada Normanlar çörəyə fərqli bir dünyagörüşü gətirdi və çörəkçiçildə çovdar istifadə etməyə başlamış və yorğan altında qıcqırtça etmişdir. İsveçlilərin una “şimal maralı qanı” Fransızlar “öküz qanı” əlavə etmişlər. Zamanla, çörəkçixanalar quruldu və bu çörəkçixanalar həm çörəkçilərə nəzarət edən həm də dürüst olanlara nəzarət edən qurumlar olmuşlar. Çörək məhkəmələri ilk dəfə İngiltərədə yaradılmışdır. Belə ki, əsrlər boyu İngiltərə çörəyin çəki və qiymətini müəyyən etmək imkan yaratmışdı.
1835-ci ildə Caignard de Latour, Scwann və Kutsing kimi elm adamları, mayanın canlı orqanizm olduğu qənaətinə gəldilər və 1838-ci ildə Meyer tərəfindən maya adı “Saccharomyces cerevisiae” adlandırıldı. 1859-cu ildə Louis Pasteur maya fermentasiyasına səbəb olan mikroorqanizmlərin olduğunu nümayiş etdirdi. maya istehsalı 1870-ci ildən sonra başladı. Günümüzə yaxın tarixlərdə isə çörək əlavələri inkişaf etdirildi. Bütün bu inkişaflar nəticəsində çörək zavodu hər gün irəliləyiş əldə edib. Çünki bəşəriyyətin çörəklə inkişaf prosesləri, mədəniyyət və cəmiyyətin inkişafı bir-birinə paralel gedir.
Çörək necə əmələ gəlir?
Çörəyin yaranmasında istifadə edilən un, yəni əksi göstərilmədikcə ağıla gələn buğda unu, təmizlənmiş və tavlanmış ( Taxılın üyüdülməyə uyğun olması üçün nəm səviyyəsini tənzimləmək üçün taxılın söndürülməsi prosesi)buğdanın üyüdülməsi ilə əldə edilən yarı emal olunmuş qidadır.Unun keyfiyyəti adətən unun və xəmirin ölçülə bilən fiziki , kimyəvi və texnoloji xüsusiyyətləri ilə qiymətləndirilə bilər. Burada rastlaşdığımız və çox qarışıq olan amillərdən biri də unun keyfiyyəti ilə güclü olmasıdır. Bu iki anlayış bir-birindən kifayət qədər fərqlidir və güclü anlayışı çörəyin hazırlanmasında zülalın miqdarı və keyfiyyəti ilə bağlıdır. Onun keyfiyyətinə gücü də daxildir.Yəni zülalın rənginin miqdarı, zülalın keyfiyyəti, suyun büzülməsi, yoğrulma və fermentasiyaya dözümlülüyü, xəmirin şişməsinə imkan verəcək qazın qabiliyyəti və s. Gluten miqdarı. elementlər unun keyfiyyətinin əsas göstəricisidir.
Çörəyin mayalanması və qabarması və istədiyiniz həcmdə bulka çörəyinin görünüşünü təmin etmək üçün içinə qoyulan və canlılığı sübut edilmiş maya uyğun şəraitdə aktivləşdirilməlidir. Maya üçün ən uyğun temperatur kimi 30 – 36 o C, pH, yəni turşuluq səviyyəsinə görə isə 4 – 4,5 pH aralığında inkişaf edə bilər. Mayanı qidalandırmaq üçün şəkər əlavə edilməlidir. Qidalı maddələr tapa bilməyən maya öz fəaliyyətinə başlaya bilməyəcək. Çox duz istifadə maya fəaliyyətini azaldacaq, buna görə də çörəklər istənilən həcmə çatmayacaq və kiçik cılız çörəklər kimi çıxacaq. Bu səbəblə mayanın mühit şərtləri yerinə yetirildikdə uyğun çörəklər istehsal edilə bilər.
Çörəyin bir çox növləri var. Bunlara misal olaraq ağ çörək, çovdar çörəyi, tam buğda çörəyi, buğda rüşeym çörəyi, kəpək çörəyi, tam taxıl çörəyi, yulaf çörəyi, qarğıdalı çörəyi, müxtəlif qarışıqlı çörəklər (zeytun çörəyi, xaşxaş çörəyi, sarımsaq çörəyi, qoz çörəyi, şokolad çörəyi) verilə bilər. )., toxumlu çörək və s.) verilə bilər.
Çörəyin əmələ gəlmə prosesi
Çörək əmələ gəlmə prosesi uzun və yorucu prosesdir. Un əvvəlcə ələnir və sonra su, duz və maya əlavə edilib yoğrulur. Xəmir halına gələn qarışıq, istənilən ölçülü doğranır və qısa bir zaman üçün istirahətə qoyulur. Xəmirin dinləndirilməsi tamamilə təbii şəraitdə maya ın uyğun şəraitdə eyni uyğun temperatur və rütubətdə təbii yolla əmələ gətirdiyi oksigensiz tənəffüs edərək CO2 ilə xəmirin istənilən həcmə çatmasının təmin edilməsi prosesidir. Xəmirin dinləndirilməsi prosesi başa çatdıqdan sonra bıçaq atma prosesi həyata keçirilir. Bu proses asan görünsə də, əslində çeviklik tələb edən bir işdir. Çünki aldığımız çörəklərdə gördüyümüz ortadan bir az ayrılmış görünüş verən bıçaq atma prosesi 45° bucaq altında edilir və bişirilməyə kömək edir. Bu proses bitdikdən sonra orta hesabla 200 – 250o C-də bişirilir və bişdikdən sonra öz istisi ilə soyudulur ki, xəmir qalmasın. Bu proseslər həm evdə, həm də sənaye miqyasında həyata keçirilə bilər.
Çörək həyatda əvəzolunmazdır. Hər kəsin çata biləcəyi nadir qida məhsullarından biri olan çörəyin uyğun şərtlərdə istehlak edildiyi zaman faydaları göz ardı edilməməlidir.
Oxşar yazılarımız:
Çörəyə aid atalar sözləri
Əmək insanı ucaldır inşa
