Diaspora nədir?
Diaspora sözü fransız mənşəli sözlərdən biridir. Bu sözə gündəlik həyatda tez-tez rast gəlinir. Bir tayfanın, inancın və ya millətin mənsub olduğu vətənini tərk edərək başqa bir bölgədə azlıq halında yaşayan insanlara diaspora deyilir.
Diaspor sözü həm ayrılma, həm də azlıqların yaşaması terminlərini ifadə etmək üçün istifadə olunur. Bu söz qədim yunan dövründə də tez-tez işlədilirdi. O zamanlar bir şəhərdən çıxıb müxtəlif bölgələrdə koloniya quran insanlar üçün işlədilən söz idi.
Bu söz eramızdan əvvəl 586-cı ildə Babil əsarətində olan yəhudilərin dağıdılması ilə daha çox işlədilirdi . Tövratda bütün dünya ölkələrinə səpələnəcəyiniz ayədə bu söz ikinci mənası ilə işlənir.
“Klassik diaspora” sözünün dəyişdirilməsi
“Klassik diaspora” sözünün tarixi 2500 il əvvələ gedib çıxır. Konseptin tarixi çox qədim olsa da, onun mənası və məzmunu hələ də müzakirəyə açıqdır. “Diaspora” sözü VI əsrdə yəhudilərin sürgün edilməsini ifadə edərkən “dağılmaq” mənasında istifadə olunurdu. Erməni, yunan və afrikalı diasporaların geniş qeydləri olmasına baxmayaraq, yaxın vaxtlara qədər bu termin daha çox yəhudilərin sürgündən sonrakı dağıdılmasına istinad etmək üçün istifadə olunurdu.
Termin istifadəsi 80-ci illərdən geniş yayılsa da, bu dövrdə baş verən siyasi-ictimai hadisələrlə zamanla sözün mənası da dəyişmişdir. Beləliklə, “diaspora” sadəcə tipik məcburi miqrasiya deyil; Hər hansı səbəbdən öz vətənlərindən kənarda yaşayan toplumları ifadə edən bir anlayışa çevrilmişdir. Bu illərdə müxtəlif elm sahələrindən olan alimlərin apardıqları araşdırmalarla qaçqın, qonaq işçi, sürgün icması, xaricdəki icma və etnik icmalar “diaspora” anlayışına daxil edilməyə başlanmışdır. Yenə kimlik, millət, immiqrasiya, getto və azlıq kimi anlayışlar “diaspora” anlayışında özünə yer tapan və bu kontekstdə müzakirə edilən anlayışlar sırasındadır.
“Müasir diaspora” nədir?
“Müasir diaspora” anlayışı “klassik diaspora”da işlədilən sürgün, soyqırım, məcburi köç kimi faktorlar nəticəsində vətənini tərk edib başqa ölkələrdə yaşamaq məcburiyyətində qalan insanları təsvir edirdisə, bu gün bu anlayış formalaşmağa başlayıb. məna inkişaf etdirərək vətənini könüllü köç ilə tərk edənlər üçün istifadə olunur. . Bu istifadə ilə müasir diaspor sözünün çərçivəsinin genişləndiyini və indiki istifadəsinin meydana çıxdığını söyləmək olar.
Müasir dünyada sürətlə dəyişən iqtisadi strukturlara və sənayeləşmə ilə artan sosial hərəkətliliyə uyğunlaşa bilməyən cəmiyyətlər onların iqtisadi səbəblərdən evlərini tərk edərək daha yüksək həyat keyfiyyəti üçün başqa ölkələrə köç etmələrinə səbəb olub.
Diaspora, sadəcə, fərdlərdən ibarət deyil, onun formalaşması üçün xalqın xaricdəki nümayəndələrinin yaşadıqları ölkədə həmrəylik nümayiş etdirməsi, bir-biri və vətənləri ilə sıx əlaqə yaratması, öz milli kimliklərini, mədəniyyətlərini qorumaq üçün sosial institutlar yaratması vacibdir. Əksər ölkələr üçün Diaspora ilə əlaqə xarici siyasətin mühüm istiqamətlərindən biridir. Diasporatarixi vətəninin iqtisadi və mədəni inkişafında dəyərli rol oynaya və onun xaricdə siyasi-iqtisadi maraqlarının ifadəçisi kimi də çıxış edə bilər.
Sivilizasiyalar arasında körpü : “Diaspora”
Dünyada sərhədlərin yox olması və qloballaşmanın başlaması ilə yeni imkanlar yarandı. II. İkinci Dünya Müharibəsindən sonra dünyada 225 milyonluq diaspora gücünün 2050-ci ildə 405 milyona çatacağı təxmin edilir. Nəqliyyat, internet, radio və televiziya kimi transmilli obyektlərin mövcudluğu diasporadakı insanların həyatına müsbət təsir göstərir. Bu imkanlar vasitəsilə diasporda yaşayanlar; Bir tərəfdən vətənlə bağlarını gücləndirir, digər tərəfdən də olduqları ölkələrdə yaşanan və ya yaşanacaq assimilyasiyalara qarşı refleks inkişaf etdirmək fürsəti tapırlar. Diasporların bu refleksi vətənlərindəki siyasi orqanlara və/yaxud qeyri-hökumət təşkilatlarına (ana dilində yayımlanan media orqanları, dərnəklər, Yunus Əmrə institutları, Xaricdəki Türklər və Qohum İcmalar Başçılığı və s.) xaricdəki soydaşlarına çatmaq imkanı verir. onları müxtəlif yollarla dəstəkləyərək assimilyasiyaya qarşı müqavimət yaranmasına səbəb olur.
