Faktorinq nədir?

Faktorinq (factoring ingilis dilindən tərcümədə agent, vasitəçi mənasını daşıyır) kommersiya banklarının, onların törəmə faktor firmalarının kiçik və orta firmalara, müştərilərə göstərdikləri maliyyə xidmətinin bir formasıdır.

Faktorinq daxili və xarici ticarət əməliyyatlarına tətbiq edilən və xüsusilə malların qısamüddətli satışlarında istifadə olunan maliyyələşdirmə üsuludur.  Ticarət əməliyyatlarında debitor borclarının alınması üçün göstərilən xidmətlərin bütünü kimi müəyyən edilən faktorinq;  faktorinq xidməti tələb edən ‘müştəri’, xidməti göstərən ‘faktor’ və müştərinin debitor borclarının yönəldildiyi ‘borclu’ arasında fəaliyyət göstərir.  Qısaca desək, faktorinq, faktorinq şirkətlərinin kreditlə satan şirkətlərin hər cür mal və xidmətlərin satışından yaranan qısamüddətli ticarət debitor borclarını satın alma üsuludur.

Faktorinq şirkəti öhdəsinə götürdüyü debitor borclarının uçotunun aparılması, borcluya xəbərdarlıq edilməsi, debitor borcunun yığılması və lazım gəldikdə məcburi icra yolu ilə əldə edilməsi kimi xidmətləri də öz üzərinə götürür.

Faktorinqin sizə təklif etdiyi xidmətləri üç əsas başlıq altında qruplaşdırmaq olar.  Kredit İdarəetmə, İnkassasiya İdarəetmə və Nağd İdarəetmə.  Bu üç xidmətdən birlikdə və ya ayrıca istifadə etmək mümkündür.

Faktorinq necə aparılır?

Qiymət almaq üçün müştəri çekinizi və fakturanızı faktorinq şirkətinə göndərdiyiniz zaman faktorinq şirkəti çoxlu yoxlamalar edir.  Çek üzərində şirkətlərin maliyyə məlumatları, faktorinq etmək istəyən müştərinin biznes məlumatları və bir çox digər məlumatlar yoxlanılır.  Əgər debitor borc faktorinq üçün uyğundursa, müştəriyə qiymət təklifi edilir.

Faktorinq xidməti ilə kredit arasındakı fərq nədir?

Faktorinq şirkətləri, banklar kimi,səlahiyyətli maliyyə qurumlarıdır.  Lakin faktorinq xidməti kreditdən fərqli bir prosesdir.

Əvvəla, faktorinq prosesi kredit müraciəti ilə müqayisədə çox sürətlidir.  Kredit müraciətinə baxılması həftələr çəkə bilər.  Üstəlik, banklar qiymətləndirmə üçün çoxlu məlumat və sənədlər tələb edirlər.  Bu səbəbdən, faktorinq kiçik müəssisələr tərəfindən tez-tez qısamüddətli pul ehtiyacları üçün kreditlərə üstünlük verilir.

İkincisi, kredit verən banklardan fərqli olaraq faktorinq firmaları müştəriyə deyil, müştərinin kreditor olduğu şirkətlərə baxır.  Beləliklə, əksər kiçik bizneslər kredit almaqda çətinlik çəksələr də, maliyyə cəhətdən sağlam müştərilərlə işlədikləri təqdirdə faktorinq şirkətlərindən pul ala bilərlər.

Digər bir fərq faktorinq xidmətinin kreditlərdə olduğu kimi sabit limitinin olmamasıdır.  Kreditlərdə şirkətin etibarlılığı ilə düz mütənasib olaraq limit verilir və şirkət bu həddi aşa bilməz.  Faktorinqdə firmanın işlədiyi müştərilər üçün bir məhdudiyyət var.  Yəni kreditor olduğu şirkət əsasında limit var.  Bu səbəbdən şirkət müxtəlif müştərilərin debitor borclarını gətirdiyi üçün müştəri sayı və satış həcminə paralel olaraq limit arta bilər.

Faktorinqin üstünlükləri nələrdir?

Faktorinq müəssisələri pul vəsaitlərinin hərəkətini təşkil etməklə öz fəaliyyətlərini planlı və sürətli şəkildə təşkil edirlər.  Alıcılara yetkinlik verə bildikləri üçün onların bazarda rəqabət qabiliyyəti artır.  Bu böyümə şansını artırır.  Faktorinq prosesi yalnız aktiv hissədə hərəkətə səbəb olur.  Debitor borcları, inventar və ticarət kreditor borcları azalır və biznesin yarada biləcəyi dövriyyə kapitalı artır.  Balans daha likvid olur və biznesin etibarlılığı artır.

Bundan əlavə, debitor borcları faktorinq şirkəti tərəfindən izləndiyi üçün müəssisələr də aldıqları çeklər və alıcıların maliyyə vəziyyəti haqqında aktual məlumatlara sahib olurlar.

Dünya təcrübəsində, müştəri və faktorinq təşkilatı arasında bağlanmış müqavilə barəsində digər kənar şəxslərin məlumatlandırılması səviyyəsinə görə faktorinqin açıq və qapalı formaları mövcuddur.