Kinetik enerji
Kinetik enerji təhsil həyatında daim tələbələrin qarşısında duran bir mövzudur. Elektrik-elektron mühəndisləri və bu kafedranın tələbələri kinetik enerjinin nə olduğunu, şübhəsiz ki, bilirlər və kinetik enerji haqqında tam biliklərə malikdirlər. Kinetik enerji təbiətdə və şəhərlərdə müxtəlif yollarla müşahidə oluna bilər. Kinetik enerjinin hərəkətlə birbaşa əlaqəli olduğu hər kəs tərəfindən məlum və qəbul edilir. Əlbəttə ki, kinetik enerjini hesablamaq, tapmaq və haradan qaynaqlandığını görmək mümkündür. Bəs, kinetik enerji nədir? Budur kinetik enerji düsturu və nümunələri…
Kinetik enerji birbaşa hərəkətlə bağlıdır. Hərəkət olan yerdə kinetik enerji var, hərəkət olmayan yerdə isə kinetik enerjidən danışmaq olmaz. Sizlər üçün hazırladığımız bu məzmunda çox müxtəlif mövzularda ətraflı araşdırmalar apararaq kinetik enerjinin təbiətdə harada və necə müşahidə oluna biləcəyi, necə hesablana biləcəyi haqqında ətraflı məlumat yazdıq.
Kinetik enerji nədir?
Kinetik enerji ən azı bir dəfə tələbə həyatında mütləq hər kəsin qarşısına çıxıb. Kinetik enerji, hərəkət etmək üçün hərəkət edən cismə tətbiq olunan qüvvənin enerjisidir. Enerji vahidi Joule olduğundan kinetik enerjinin simvolu J-dir. Müəyyən bir kütlənin kinetik enerjisi “KE” simvolu ilə təmsil olunur.
Kinetik enerji yalnız hərəkət edən cisimlər üçün mövcud ola bilər. Sabit bir cismin hər hansı kinetik enerjiyə malik olması mümkün deyil. Yalnız sabit cisim hərəkət etdikdə kinetik enerji qazana bilər. Kinetik enerjinin miqdarı cismin sürəti və kütləsi ilə düz mütənasibdir. Eyni zamanda, sürtünmə qüvvəsi kinetik enerjiyə böyük təsir göstərən amildir.
Hər hansı bir mühitdə sürtünmə qüvvəsi nə qədər çox olarsa, cisim bir o qədər kinetik enerji itirər. Sürtünmə qüvvəsi kinetik enerjini azaldan amildir. Bir cisim yavaşlamadıqca və ya əksinə, sürətlənmədikcə eyni miqdarda kinetik enerjiyə malik olur.
Kinetik enerji yuxarı və aşağı və ya sol və ya sağ ola bilər. Bir cismin ikiqat artması kimi bir vəziyyətdə kinetik enerji də ikiqat artır. Bir cismin hər hansı bir obyektə dəyməsi nəticəsində onun kinetik enerjisi digər cismə keçir.
Kinetik enerji düsturu :
Kinetik enerji Ek=1/2mv^2 düsturu ilə hesablanır. Düsturdan göründüyü kimi, kinetik enerji sürətin və kütlənin kvadratına düz mütənasibdir. Sürət və kütlə nə qədər çox olarsa, kinetik enerji də bir o qədər çox olar. Kinetik enerji həmişə müsbət dəyər və ya 0 alır.
Kinetik enerji nümunələri:
Təbiətin demək olar ki, hər yerində kinetik enerjini müşahidə etmək mümkündür. Məsələn, oturan insanın heç bir kinetik enerjisi yoxdur, halbuki yeriyən hər kəsin müəyyən qədər kinetik enerjisi var. Daş atmaqdan tutmuş yeriməyə, qaçmağa, gəmilərin hərəkətinə qədər ağla gələn hər bir hərəkət kinetik enerji nümunəsidir. Elektrik enerjisi istehsal sistemlərindən heyvanların hərəkətlərinə qədər hər şey kinetik enerjiyə nümunədir. Gündəlik həyatda kinetik enerjinin ən yaxşı nümunələrindən biri boulinqdir.
Canlılar bir yana dursun, cansız bir hərəkət belə kinetik enerjiyə sahib ola bilər. Məsələn, küləklər kütlə axınına və sürətinə görə kinetik enerjiyə malikdirlər. Kinetik enerjini yuxarıda verdiyimiz düsturla təqribən də olsa müəyyən etmək olar.
Kinetik enerjinin stasionar cisimdə deyil, yalnız hərəkət edən cisimlərdə olmasının səbəbi, hərəkətsiz cismin sürətinin sıfır olmasıdır. Bərabər kütləli iki cismi nəzərdən keçirdikdə bilməliyik ki, daha sürətli olan daha çox kinetik enerjiyə sahib olacaq.
Kinetik enerji nədən asılıdır?
Kinetik enerji tamamilə cismin sürətindən asılıdır. Eyni zamanda sürtünmə qüvvəsi kimi amillər kinetik enerjiyə təsir edən amillərdəndir. Kinetik enerji hərəkətin olduğu yerdədir. Bir cismin kütləsi və sürəti arasındakı əlaqə bizə kinetik enerji verir. Kinetik enerji belə yaranır. Sabit bir obyektdə kinetik enerjinin olmaması bu məsələni başa düşmək üçün vacib bir məqamdır.