Mənfəət nədir?

Mənfəət nədir? sualının cavabı belə ola bilər;  O, həyata keçirilmiş fəaliyyətin həyata keçirilməsi nəticəsində əldə edilən gəlirlə fəaliyyətə çəkilən xərclər arasındakı fərq kimi ifadə edilə bilər.

Qazanılması planlaşdırılan müəssisədə mənfəət varsa, sahibkar da var.  Halbuki, planlaşdırılan işdə qazanc əldə etmək imkanı yoxdursa, deməli, sahibkar da yoxdur.  Bu baxımdan mənfəət mühüm mövzudur.

Mənfəət nədir?

Müəssisənin söz mövzusu olduğu fəaliyyət nəticəsində əldə edilən gəlirlə fəaliyyətə görə çəkilən xərclər arasındakı fərq mənfəət kimi müəyyən edilir.

Maliyyə mənfəəti və ümumi mənfəət nə deməkdir?

maliyyə mənfəəti;  Vergi qanunları ilə əlaqəli bir termindir.  Kommersiya müəssisəsinin vergi qanunları çərçivəsində hesablanmış gəlirlərindən hesablanmış xərclərin çıxılması nəticəsində yaranan və verginin hesablandığı vergi bazasıdır.

Ümumi mənfəət ümumi mənfəət marjası kimi izah olunur.  Müvafiq olaraq, mənfəət marjası satılan malın gəliri və dəyəri (COGS) arasındakı fərqin gəlirə bölünməsi kimi müəyyən edilir.  Ümumi marja faizlə ifadə edilir.  Adətən, pozanın satış qiyməti satılan malların dəyəri çıxılmaqla hesablanır.  Sonra eyni satış qiymətinə bölünür.  “Ümumi mənfəət” çox vaxt “ümumi mənfəət” ilə əvəzedici mənada istifadə olunur.  Lakin şərtlər bir-birindən tamamilə fərqlidir: “Ümumi mənfəət” texniki cəhətdən mütləq pul məbləğidir, “ümumi mənfəət” isə texniki olaraq faiz və ya nisbətlə ifadə edilir.

Ümumi mənfəət marjası necə hesablanır?

Ümumi mənfəət marjası, gəlirlərdən satılan məhsulun dəyəri çıxıldıqdan sonra gəlirin xalis satışlara nisbətini əks etdirir.  Ümumi Marja = (Net Satış – Satılan Malların Dəyəri) ÷ Xalis Satış

Buna misal olaraq;  Bir şirkətin il sonu satışları 75 milyon manat olsun.  Bu şirkətdə satılan malların dəyəri 57 milyon manat olsun.  Beləliklə, belə bir vəziyyətdə ümumi mənfəət marjası aşağıdakı kimi hesablanır:

 Ümumi Marja = (75M manat – 57M manat) ÷ 75M manat = 0,24 və ya 24%

Bəzən, iş fəaliyyətlərini həyata keçirən zaman, şirkət gözlənilən mənfəəti itirə bilər, hətta öz kapitalını qismən və ya hətta tamamilə itirə bilər. Buna görə mütəxəssislər tez-tez mənfəəti və onun növlərini müəyyən dərəcədə və iş görmə riski üçün ödəmə yolu ilə xarakterizə edirlər.

Müəssisə ayrıca bir əmtəə istehsalçısı olmaqla, məhsul, xidmət və ya iş olsun, istehsal etdiyi məhsulun satışından pul gəlirləri alır. Üstəlik, bu gəlir mənfəət dəlili deyil. Müəssisələrin yekun fəaliyyətinin maliyyə nəticəsini müəyyən etmək üçün onların gəlirlərini çəkilən xərclərlə müqayisə etmək lazımdır. Bunlar istehsal olunan məhsulun maya dəyəri hesabına istehsal və paylama xərcləridir.

Maliyyətin gəlirdən aşağı olduqda , son maliyyə nəticəsi şirkətin mənfəət əldə etdiyini göstərir. Gəlir və maya bərabər olduqda isə, mənfəət sıfıra bərabər olur, yəni bu müəssisə yalnız məhsul istehsalı və satışına sərf olunan xərcləri ödəməyi bacarmışdır. Lakin xərclər gəlirdən çox olarsa , şirkət zərərlə işləyir. Bu prinsip hər hansı bir təşəbbüskar üçün bir növ “fırıldaqçı vərəq” dir.

 Mənfəət və onun növləri :

 Mühasibat uçotunda istifadə olunan mənfəət növləri aşağıdakı meyarlara görə bölünür:

• məhsulların satışından əldə edilən;
• əsas vəsaitlərin satışından;
• satışdan kənar əməliyyatlar nəticəsində.

 Məhsulun satışından əldə olunan mənfəət, istər bir məhsul, iş və ya xidmət olsun, müəssisənin əsas gəlir növüdür. Bu mənfəət növü müəssisənin əsas istehsal və marketinq istiqamətində idarəetmənin nəticəsi deməkdir. Əsas vəsaitlərin və ya digər əmlakın satışından əldə olunan mənfəət şirkətin balansındakı aktivlərin satışı nəticəsində yaranır maddi dəyərlərməhsulu sayılmayan. Bu səbəbdən də onların tətbiqi bu müəssisənin əsas fəaliyyətinə şamil edilmir.

Mənfəət həmdə, yalnız kommersiya hesablı müəssisələrin kol­lektiv iqtisadi mənafelərini deyil, həmçinin ümumxalq mənafelərini ifadə edir. Yəni ki , onun hamısı müəssisənin sərəncamında qala bilməz, bir hissəsi ümum-dövlət pul vəsaitləri fonduna daxil olmalıdır. Buna görə də mənfəətin ikinci vəzifəsi–ehtiyatların  alterna-tiv istehsal növləri arasında, habelə milli gəlirin bölgüsü və yenidən bölgüsünü hə­ya­ta keçirmək vəzifəsi  mey­dana çıxır. Başqa sözlə, mənfəət milli gəlirin dövlət büdcəsi vasitəsilə bölgüsü və yenidən bölgüsü, ehtiyatların isteh­sal sahələri arasında böl­üşdürülməsü vəzifəsini yerinə yetirir.