Naftalan haqqinda melumat

Azərbaycanın cənub-qərb bölgəsində, paytaxt Bakıdan 330 km məsafədə yerləşən Naftalan müalicə mərkəzi dəniz səviyyəsindən 235 metr yüksəklikdə yerləşir. Qərb bölgəsində Goranboy rayonu yaxınlığında turistik əhəmiyyətli şəhər sayılır.Cənubdan, şərqdən və qərbdən çox da hündür olmayan dağlarla əhatə olunmuş rayonun şimal hissəsi açıqdır.  Burada quru iqlim hökm sürür, isti yay (iyulda orta hesabla 27 ºC) və mülayim qış (yanvarda orta hesabla 2 ºC).

       Naftalan şəhəri haqqında məlumat

Azərbaycanda sağlamlıq turizmi ilə bağlı zəngin regionlar var.  Burada insanlar il boyu palçıq vannaları qəbul edə bilərlər.  İnsanlar bu bölgəyə xas olan naftalan nefti ilə şəfa verirlər.

1967-ci ilə kimi şəhər Goranboy və Yevlax rayonlarının tərkibində qəsəbə kimi fəaliyyət göstərmişdir. Azərbaycan Respublikası Ali Soveti Rəyasət Heyətinin 28 aprel 1967-ci ildə  48 nömrəli Qərarı ilə Naftalana Respublika tabeli şəhər statusu verilmişdir. Əhalisinin ümumi sayı 01 yanvar 2012-ci il tarixə 9393 nəfər olmuşdur. Ərazisi 3572.63 hektardır. Naftalan şəhəri ilə Bakı şəhəri arasındakı məsafə 330 kilometrdir. Şəhəri 1 şəhər 2 kənddən ibarətdir.

Şəhərinin əsasını Sanatoriya – Kurort infrastrukturu təşkil edir. 1933 – cü ildən Naftalan kurortu  fəaliyyət göstərmişdir. Bununla yanaşı 1938-ci ildə Azərbaycan Elmi-tədqiqat tibbi bərpa və təbii amillərlə müalicə institunda Naftalan eksperimental laboratoriyası yaradılmış və Naftalan neftinin bioloji və müalicəvi təsiri öyrənilməyə başlanmışdır. Eləcə də, 1965-ci ildə Naftalan şəhərində Elmi-tədqiqat laboratoriyası yaradılmışdır.

Azərbaycanda Naftalan neftinin tərkibinin öyrənilməsində akademik Y.Q. Məmməd Əliyevin, professorlar T.H.Paşayevin, S.Ə.Quliyevanın və Tibb Elmlər doktoru T.H.Hüseynovun böyük xidmətləri olmuşdur.

 Naftalan nefti Azərbaycanın möcüzələrindən biridir.  Bu neftdən Naftalan şəhərində isti bulaqlarda istifadə olunur.  Bu yağda qalmaq sizi daha fit edir.  Bu yer karvanlarla səyahət edilən illərdən Naftalan haqqinda melumat var.

Naftalan nadir yanmayan neftlərdəndir.  Dəri problemləri, bel ağrıları, revmatizm, artrit və hətta sinirlər üçün həkimlər bu yağla müalicə etməyi məsləhət görürlər.  Bir vanna qəbulu 10 dəqiqə ilə məhdudlaşır.  Bu, xəstənin dərisinin naftalini udması üçün kifayət qədər vaxtdır.

 Hürşüdxanım Namazəliyeva, “Cinar Hotel”in sağlamlıq məsləhətçisi: “Naftalan qaya yağı qatranı ilə zəngindir.  Onun tərkibində benzin kimi qaz yağları yoxdur.  Birbaşa qanla qarışaraq xəstə hüceyrələri dayandırır.  Naftalin molekulları qan dövranını sürətləndirərək sağlam olmayan orqanların qidalanmasına kömək edir.

Bəzi xəstələr xroniki xəstəliklərinin yaxşılaşdığını deyirlər və onların fikrincə, burada vanna qəbul etmək isti şokoladda olmaq hissi verir.

 Turist Yelena Çelnakova: “Disk yırtığım var idi və çox ağrıyırdım.  Cəmi 4-5 vanna qəbul etdikdən sonra özümü daha yaxşı hiss etməyə başladım.  Bu qədər tez sağalacağımı gözləmirdim”.

Naftalanın adı “neft alan” sözündən gəlir.  Naftalan şərqdə qədimdən şəfalı yer kimi tanınırdı.  Hələ qədim zamanlarda dəri xəstəlikləri Naftalanda müalicə olunurdu.  Məşhur səyyah Marko Polo (XIII əsr) Naftalan neftinin müalicəvi xüsusiyyətləri haqqında məlumat vermişdir.  1880-ci illərdə Naftalan neftindən sənaye məqsədləri üçün istifadə olunmağa başlandı.  1890-cı ildə alman neft mütəxəssisi S.Y.  Yeger Naftalanda ilk neft quyusunu qazdı.  Naftalan neftini tədqiq edən bu mütəxəssis 1892-ci ildə Naftalan və Kocelan məlhəmləri hazırlamışdır.  Quyudan kifayət qədər neft alındıqdan sonra müxtəlif Naftalan məlhəmləri (yunanca Nafta) istehsal edən kiçik zavod yaradıldı.

O zaman Naftalan məlhəminin istehsalı gizli saxlanılırdı.  Rusiya bu məlhəmi patentli məhsul kimi Almaniyadan alırdı.  Qısa müddətdə dünyanın bir çox ölkələrində Almaniya, İngiltərə, Fransa, Avstraliya və ABŞ-da Naftalan neftinə və ondan istehsal olunan məlhəmlərə tələbat artdı.  Rus-Yapon müharibəsi zamanı (1904-1905) hər bir yapon əsgərinin çantasında Naftalan məlhəmi vardı.  Bu məlhəmdən yaralanma və donma hallarında ilk yardım üçün istifadə edilmişdir.  Əslində Naftalan məlhəmi 1914-1918-ci illərdə Birinci Dünya Müharibəsində də istifadə olunub.  1918-ci ildə alman iş adamı Kvel Azərbaycanda “Koramal-Naftalan” şirkətini yaradır.

1917-ci il oktyabr inqilabından əvvəlki vətəndaş müharibəsi zamanı Naftalan mədənləri və obyektləri tamamilə dağıdılıb.  Lakin 1929-cu ildə rus alimi V. Aleksandrovun rəhbərliyi ilə Naftalana elmi tədqiqat qrupu göndərilir.  O vaxtdan Naftalan şəfa mərkəzi kimi istifadə olunur.  1939-1945-ci illərdə İkinci Dünya Müharibəsində Naftalan nefti və bu neftdən hasil edilən detarizasiya olunmuş məlhəmlərdən istifadə edilmişdir.  İkinci Dünya Müharibəsi illərində hərbi xəstəxanalarda uğurla tətbiq edilmişdir.

Digərləri isə iddia edirlər ki, Azərbaycan karvanları bu müalicəvi vulkanlar haqqında əvvəlcədən məlumatlı olublar.  Bu bölgədə təxminən 300 palçıqlı vulkan var və dünyada bu hovuzların əksəriyyəti burada mövcuddur.  Hər vulkanın fərqli adı və xüsusiyyəti var.  Ən diqqət çəkən yer isə Bakıdan 60 kilometr aralıda yerləşən Qobustanın Daşgil rayonudur.

 Adil Əliyev, Geologiya İnstitutunun Vulkanlar şöbəsinin müdiri: “Mərkəzi ərazidə vulkanların dərinliyi 5-12 kilometr arasında dəyişir.  Palçıq müalicəvi maddələr və minerallarla zəngindir.  Dövri sistemdəki elementlərin yarıdan çoxu bu palçıqdadır.  Bu səbəbdən dərman istehsalında geniş istifadə olunur.

 Hər bir vulkan hovuzunun özünəməxsus qarışığı var.  Bu Azərbaycan şirkəti istehsal etdiyi dəri kremlərinin və maskalarının tərkibini gizli saxlayır.  Bu məhsullar dərinin qurumasının qarşısını alır.

        Naftalan məlhəminin tərkibi:

Məlhəm 70% Naftalan nefti, 18% parafin, 12% petrolatumdan ibarətdir.  Bu məlhəm sterilizasiya və ağrı kəsicidir.  Dəri xəstəlikləri, qançırlar, yanıqlar və s.  müalicəsində istifadə olunur.

 Naftalan nefti tünd-qəhvəyi, qoxulu, yarı maye maddədir.  Normal temperaturda fiziki-kimyəvi xassələrini uzun müddət saxlaya bilən Naftalan nefti ağır neft növüdür.  Benzin, liqroin və qazoylların (ağır nafta) az (10 – 15%) yüngül komponentlərinə görə çox yüksək sıxlığa (0,927 q/sm3 – 0,971 q/sm3) malikdir.  Digər tərəfdən, digər neft yataqlarından çıxan neftdə onların nisbəti 50%-ə çatır.  Naftalan qrunt sularının tərkibində kalium (K), kalsium (Ca), maqnezium-ium (Mg), yod (I), xlor (Cl), kalium-karbonat (K2CO3) kimi minerallar var və bunlar Naftalan neftinin müalicəvi xüsusiyyətlərini artırır. müəyyən dərəcədə..  Naftalan nefti 200-250 ºC-də qaynamağa başlayır və -20, -30 ºC-də donur.  Tərkibində 50-55% nafta, 30-35% aromatik karbohidrogenlər və 14-16% qətran maddələri var.  Naftalan neftinin qatı parafin karbohidrogenləri yoxdur və tərkibində 0,25-0,30% kükürd, 0,24-0,26% azot var.

         Müalicəvi xüsusiyyətləri:

Bu gün Naftalan məlhəmi bir çox xəstəliklərin müalicəsində istifadə olunur.  Sarğı, inhalyasiya, tampon şəklində dəriyə sürtməklə, yağla doldurulmuş çəlləklərdə oturaraq tətbiq edilir.  İnsan orqanizmində ağrıkəsici və iltihabəleyhinə təsirlərə malikdir və dəri, sinir sistemi, oynaqlar, hərəkət orqanları, qulaq, burun, boğaz xəstəlikləri, göz və qadın xəstəlikləri kimi bir çox xəstəliklərin müalicəsində istifadə olunur.  Eyni zamanda xəstənin çəkisinin artmasına, eritrositlərin artmasına, hemoglobinin müəyyən qədər artmasına, qan təzyiqinin normallaşmasına müsbət təsir göstərir.  Xəstələr müalicə ocağında müalicə olunduqları müddətdə spirtli içkilərdən, çox yağlı və turş yeməklərdən, siqaretdən uzaq durmalıdırlar, çünki;  bütün bunlar Naftalan neftinin təsiri ilə orqanizmdə normal reaksiyaların gedişatını pozur.