Qizil aypara cəmiyyəti haqqinda məlumat

Beynəlxalq Qızıl Xaç və Qızıl Aypara Hərəkatı;  Dinindən, əqidəsindən, dilindən, irqindən, sosial təbəqəsindən və siyasi baxışından asılı olmayaraq, missiyası insan həyatını və sağlamlığını qorumaq, insan varlığına hörməti təmin etmək, insanların iztirablarının qarşısını almaq və iztirabları yüngülləşdirmək olan beynəlxalq humanitar hərəkatdır. 

Qizil aypara cəmiyyəti haqqinda məlumat

Hərəkata üç müxtəlif institusional formasiyalar daxildir: dünyanın demək olar ki, hər bir ölkəsində milli birliklər; bu assosiasiyaları koordinasiya edən federasiya (IFRC) və silahlı münaqişələrdə insan həyatının və ləyaqətinin qorunmasına yönəlmiş beynəlxalq komitə (BQXK). Komitələrin, federasiyaların və milli assosiasiyaların iştirakı ilə dörd ildən bir toplanan Beynəlxalq Qızıl Xaç və Qızıl Aypara Konfransı hərəkatın ən yüksək müzakirə və qərar qəbul edən orqanıdır.

Hərəkətı yaradan orqanlar

Beynəlxalq Qızıl Xaç Komitəsi (BQXK) Qızıl Xaç və Qızıl Aypara hərəkatının qurucu orqanıdır. Onun humanitar vəzifəsi sadəcə olaraq müharibə və vətəndaş zorakılığı qurbanlarının həyatını və ləyaqətini qorumaqdır. 25 üzvü olan müstəqil, qərəzsiz və qərəzsiz təşkilatdır. 1863-cü ildə İsveçrənin Cenevrə şəhərində yaradılmışdır. Onun bütün üzvləri İsveçrə vətəndaşlarıdır. O, Qızıl Xaç və Qızıl Aypara Hərəkatı tərəfindən həyata keçirilən beynəlxalq humanitar əməliyyatları əlaqələndirir. 80 ölkədə 12.000 işçi çalışır. O, hökumətlərin və yerli Qızıl Xaç – Qızıl Aypara cəmiyyətlərinin ianələri hesabına maliyyələşdirilir. Komitənin işi üç dəfə (1917, 1944, 1963) Nobel Sülh Mükafatı ilə təltif edilmişdir. 1990-cı ildə BMT-də müşahidəçi statusu qazanıb.

Beynəlxalq Qızıl Xaç və Qızıl Aypara Cəmiyyətləri Federasiyası (IFRC) hərəkatda 188 Qızıl Xaç və Qızıl Aypara Cəmiyyətlərinin əlaqələndirilməsinə cavabdeh olan birlikdir.  1919-cu ildə yaradılan federasiyanın mənzil-qərargahı Cenevrədədir. Müstəqil qeyri-hökumət təşkilatı olan federasiya 1963-cü ildə BQXK ilə birlikdə Nobel Sülh Mükafatını alıb. Onu 100 milyon könüllü üzv dəstəkləyir. Onların işi yeddi əsas prinsipi rəhbər tutur.  Əsasən sülh dövründə fəaliyyət göstərir. 

Milli Qızıl Xaç və Qızıl Aypara cəmiyyətləri hərəkatın əsas vahidləridir.  Dünyanın demək olar ki, hər bir ölkəsində rast gəlinir.  Hər bir assosiasiya öz ölkəsinin sərhədləri daxilində beynəlxalq insan hüquqları qanunlarına və beynəlxalq hərəkətlərin qaydalarına uyğun olaraq fəaliyyət göstərir.  Xüsusi şərait və imkanlarından asılı olaraq, milli birliklər insan hüquqları qanunu və IFRC ilə birbaşa müəyyən edilməyən humanitar işlərlə də məşğul ola bilərlər.  BQXK və federasiyanın üzvləri tərəfindən tanınan 188 assosiasiya var.

Hərəkatın Prinsipləri

Milli Qızıl Xaç və Qızıl Aypara Hərəkatının bütün fəaliyyətinin əsaslanmalı olduğu yeddi prinsip var:

• humanitarlıq
•  fərq qoymadan
•  Qərəzsizlik
•  Müstəqillik
•  könüllülük
•  Birlik
•  universallıq

Emblemlər

Hərəkatın emblemləri Qızıl Xaç, Qızıl Aypara və Qırmızı Kristaldır.

Qırmızı Xaç

Qırmızı Xaç 1863-cü ildə Cenevrə Konfransında hərəkatın emblemi kimi rəsmi olaraq qəbul edildi.  Bu emblemin neytral ölkə olan İsveçrənin bayrağının rənglərinin dəyişdirilərək yaradıldığı və heç bir dini məna daşımadığı iddia edilir.

 Qızıl Aypara

İçərisində xaç olduğu üçün Qızıl Xaç emblemindən istifadə etmək istəməyən Osmanlı İmperiyası 93-cü il müharibəsi zamanı Qızıl Aypara fiqurundan emblem olaraq istifadə edəcəyini bəyan etdi. Qızıl Aypara fiquru Osmanlı bayrağının rənglərinin tərsinə çevrilməsi ilə yaradılmışdır. Qızıl Aypara embleminin rəsmi qəbulu 1929-cu ildə baş verdi.Qızıl Aypara emblemi hazırda 33 ştatda milli cəmiyyətlər tərəfindən istifadə olunur. 

Qızıl Kristal

Nə Qızıl Xaç, nə də Qızıl Aypara emblemlərindən istifadə etməyə razılaşan İsraildəki Qırmızı Qalxan Cəmiyyətinin Beynəlxalq Qızıl Xaç və Qızıl Aypara Cəmiyyətləri Federasiyasına qəbul edilməsi üçün 7 dekabr 2005-ci ildə keçirilən diplomatik konfransda “Qırmızı Kristal”ın heç bir dini, siyasi və etnik mənası yox idi.O, mövcud olmayan emblem hesab olunurdu. Emblem ağ fonda küncləri yuxarı və aşağı olan qırmızı kvadratdan ibarətdir. Hərəkata və komitəyə sonradan qoşulan və ilk növbədə Qızıl Aypara – Qızıl Xaçdan istifadə etmək istəməyən milli birliklərdən dini bütövlüyündən asılı olaraq Qızıl Aypara və ya Qızıl Xaç embleminin Qızıl Kristalın içərisində olması tələb olunurdu.  Beləliklə, digər iki emblemin qoruyucu və müharibə zamanı müdafiə xüsusiyyətləri qorunub saxlanılır.

1863-cü il Cenevrə Konfransı

Komitənin 1863-cü il oktyabrın 26-29-da Cenevrədə təşkil etdiyi beynəlxalq konfransda 16 dövlət və 4 yardım təşkilatı təmsil olunurdu.  Nümayəndələr tərəflərdən asılı olmayaraq, mümkün müharibə zamanı yaralanan əsgərlərə tibbi yardım göstərmək üçün dövlətlərin birliklər yaratmaq təklifini qəbul etdilər. Xüsusi fərqləndirici emblem daşıyan yardım maşınlarının və tibbi avadanlıqların mühafizəsi də razılaşdırılıb.

Konfransda 1815-ci ildən beynəlxalq münasibətlərdə daimi neytrallıq statusuna malik olan İsveçrənin bayrağından ilhamlanan emblem müəyyən edilib. Emblem ağ fonda qırmızı xaçdan ibarət idi.

Komitə İsveçrə hökuməti vasitəsilə bütün dövlətləri bu konvensiyanı imzalamağa çağırıb.  Norveç və İsveç də dekabrda müqavilə imzalayıblar. Osmanlı İmperiyası bu çağırışa əməl etdi və 5 iyul 1865-ci ildə müqavilə imzaladı.

Milli Assosiasiyaların yaradılması

Dövlətlər Cenevrə Konvensiyasını imzalamaqla, tərəflərdən asılı olmayaraq, mümkün müharibə zamanı yaralanan əsgərlərə tibbi yardım göstərmək üçün öz ölkələrində assosiasiyalar yaratmağa razılaşdılar. İlk birliklər 1863-cü ildə konfransdan sonra bir neçə ay ərzində Vürtemberq Krallığında, Oldenburq Böyük Hersoqluğunda, Belçika və Prussiyada yaradılmışdır; Onların ardınca Danimarka, İtaliya, Fransa, Meklenburq-Şverin hersoqluğu, İspaniya, Hamburq və Hessendəki birliklər gəldi. 1874-cü ilə qədər Avropada milli birliklərin sayı 22-yə çatdı və hərəkat digər qitələrə yayıldı.

Birinci Beynəlxalq Qızıl Xaç Konfransı

İlk Beynəlxalq Qırmızı Xaç Konfransı 1867-ci ildə Parisdə keçirildi. Konfransda 16 milli assosiasiyanın nümayəndələri və 9 Avropa dövlətinin nümayəndələri iştirak edib, Henri Dünantın özü çıxış edib.

Qızıl Aypara embleminin doğulması

1993-cü il müharibəsi zamanı Osmanlı İmperiyası təcili yardım maşınlarında Qızıl Xaç deyil, Qızıl Aypara emblemindən istifadə edəcəyini İsveçrə hökumətinə bildirmişdi. Bu münaqişə zamanı Qızıl Aypara simvolunun istifadəsinə müvəqqəti icazə verildi. Simvoldan davamlı istifadə hüququ 1907-ci ildə Londonda keçirilən 8-ci Beynəlxalq Konfransda verilmişdir. Emblem rəsmi olaraq 1929-cu ildə tanınıb.

Azərbaycan Qızıl Aypara Cəmiyyəti

Qızıl Aypara Cəmiyyəti Azərbaycanda 1920-ci il mayın 10-da dövrün müdafiə naziri əvəzi, general-leytenant Əliağa Şıxlinskinin və Fətəli Xan Xoyskinin təşəbbüsləri əsasında təşkil edilmişdir. Cəmiyyətin sədri  Əliağa Şıxlinskinin həyat yoldaşı Nigar Şıxlinskaya seçilmişdir. 1923-cü ildən 1991-ci ilə kimi Azərbaycan Qızıl Aypara Cəmiyyəti SSRİ Qızıl Xaç və Qızıl Aypara Cəmiyyətləri Birliyi daxilində fəaliyyət göstərmişdir.

Cəmiyyət tərəfindən təşkil edilmiş şəfqət bacıları II Dünya müharibəsi zamanı kurslarını bitirənlər döyüş bölgələrində minlərlə insanın həyatını xilas etmişlər. Şəfqət bacılarından iki nəfər — Səriyyə Talışzadə və Rəşidə Qasımzadə göstərdikləri xüsusi fədakarlığa görə Beynəlxalq Qızıl Xaç və Qızıl Aypara Cəmiyyətləri Federasiyasının “Florens Naytingel” medalı ilə təltif edilmişdir.  

Azərbaycan Qızıl Aypara Cəmiyyətinin müraciəti ilə 1992-ci ilin martında Beynəlxalq Qırmızı Xaç Komitəsinin Azərbaycanda nümayəndəliyi açılmışdır. 1993-cü ilin may ayında Beynəlxalq Qızıl Xaç və Qızıl Aypara Cəmiyyətləri Federasiyasının Azərbaycanda nümayəndəliyi açılmışdır. Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin qərarı ilə cəmiyyət Beynəlxalq Qızıl Xaç və Qızıl Aypara Hərəkatının tərkib hissəsi olaraq 1994-cü il noyabrın 26-da Azərbaycanda bu sahədə fəaliyyət göstərən yeganə rəsmi humanitar təşkilat kimi təsdiq edilmişdir. Cəmiyyət 1995-ci il noyabrın 1-də Beynəlxalq Qırmızı Xaç Komitəsi tərəfindən rəsmən tanınmışdır. Elə həmin ilin noyabrın 26-da cəmiyyət Beynəlxalq Qızıl Xaç və Qızıl Aypara Cəmiyyətləri Federasiyasının daimi, bərabərhüquqlu, hüzünlü üzvü seçilmişdir.

Missiyası

Azərbaycan Qızıl Aypara Cəmiyyəti könüllü yardım və xidmət göstərən qeyri-kommersiya təşkilatıdır və dövlət qanunlarına əsasən idarə olunur. Cəmiyyətin missiyası “Azərbaycan Qızıl Aypara Cəmiyyətinin və insanlığın gücünü bir araya gətirərək həssas insanlara xidmət etməkdir”. Qərargahı Bakı şəhərində yerləşir. 

Fəaliyyətləri

Cəmiyyətinin həyata keçirdiyi fəaliyyətlərə daxildir: Fövqəladə Hallara Hazırlıq və Cavabvermə, Sağlamlıq və Qayğı, Qan Donorluğu, HİV-AİDS-ə qarşı maarifləndirmə, İlk Yardım, Humanitar Dəyərlərin Yayımı, Gənclər və Könüllülər, Yerli Komitələrin inkişafı, İcmanın inkişafı, Axtarış Xidməti, Beynəlxalq Qızıl Xaç və Qızıl Aypara Hərəkatının Fundamental Prinsiplərinin və Beynəlxalq Humanitar Hüququn Yayımı, Mina fəaliyyətləri (uşaqlar üçün Təhlükəsiz Oyun meydançalarının tikintisi). Azərbaycan Qızıl Aypara Cəmiyyəti Beynəlxalq Qızıl Xaç və Qızıl Aypara Cəmiyyətləri Federasiyası, Beynəlxalq Qırmızı Xaç Komitəsi, Norveç, İsveç, Hollandiya, Polşa, Türkiyə, İran, Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri Qızıl Aypara Cəmiyyətləri ilə yaxından əməkdaşlıq edir.