Slavyanlar Avropanın şərq hissəsində yaşayan Hind-Avropa dil ailəsinə aid dillərdə danışan xalqlar qrupudur. Slavyanların ümumiliyi onların dillərinin qohumluğuna, alman və qaraçı dillərindən daha güclü ümumi mədəni irsə və ya erkən və çoxdan mövcud olan hüquqi ideyalara daha az əsaslanır.
Slavyanlar haqqında məlumatlar
Slavyan adı, dəyişdirilmiş formada, bəzi slavyan qəbilələrində və xalqlarında (məsələn, slovenlər, slovaklar) yaşayır. Slavyanların əsl vətəni yuxarı Buq və orta Dnepr arasında Don çayına qədər uzanırdı. 5-6-cı əsrlərdə slavyanlar şimal-qərbə və cənub-qərbə, daha sonra qərbə Cənub-Şərqi Avropaya və Balkanlara və Elbaya qədər köç ediblər. Bu köçlər və xüsusilə IX əsrin sonunda ittifaqı parçalayan Macarıstan istilası səbəbindən slavyanlar Qərb, Şərq və Cənubi slavyanlara bölündü.
Bu gün sayı təxminən 250 milyon olan bu üç qrup aşağıdakı kimi bölüşdürülür:
1)Şərqi Slavyanlar: Ruslar, ukraynalılar, belaruslar.
2)Qərb Slavyanları: Polyaklar, çexlər, slovaklar.
3)Cənub Slavyanları :
a) Qərb qrupu: Slovenlər, Xorvatlar
b) Şərq qrupu: Serblər, Monteneqrolular, Makedoniyalılar, Bolqarlar. ABŞ-da da təxminən 5 milyon slavyan yaşayır.
Slavyanların mənşəyi:
Son antik dövrdə Romanın bütün güman edilən “barbar” düşmənləri arasında slavyanlar haqqında məlumatlar az şəkildə qeydə alınmışdır; Beləliklə, slavyanların mənşəyi ilə bağlı elmi biliklərə nail olmaq mümkün olmadı.
Slavyanlar üzərində işləyən müəlliflər bu məsələdə ortaq məxrəc tapa bilmirlər: Bəziləri slavyanların köçəri olduqlarını, bəziləri isə meşələrdə və bataqlıqlarda yaşadıqlarını iddia edirlər. Bundan əlavə, bəzi rəvayətlərdə slavyanların padşah boyunduruğu altında yaşadıqları, bəzi rəvayətlərdə isə onların demokratik idarəetmə formasını mənimsədikləri bildirilir.
Bu ziddiyyətlərlə yanaşı, unudulmamalıdır ki, sözügedən şayiələrin çoxu bütün barbar cəmiyyətləri ibtidai, sivilizasiyadan uzaq və şiddətə meyilli görən Romalıların qərəzli fikirləri ilə doludur.
Slav (Sloven) adına ilk dəfə əsərini eramızın VI. əsrin əvvəllərində yazan Bizans Pseuda Cesariosun kitabında rasr gəlinib. “Slavyan” sözünün mənası və mənşəyi haqqında aşağıdakıları söyləmək olar: “Slavyan” sözünün mənası və mənşəyi haqqında bunları söyləmək olar: Eramızın 330-800-cü illəri arasında şərqdə xristian xətti Bizans qüvvələrinin əlində idi. Amma müsəlman varlığı slavyan hinterlandının dərinliklərində hiss olunur. Yəhudi tacirləri və vikinqlər xüsusilə Krım (Xəzər) üzərindən, daha sonra isə Baltikyanı və Mərkəzi Avropada vasitəçilik və gəmiçiliklə məşğul olurdular. Slavların qul alverinə qarışması “slavyan” və “qul” (qul) sözlərinin sinonim olduğuna dair geniş fikir formalaşmasına səbəb olmuşdur.
Xədim hərəm ağası üçün istifadə edilən ərəb sakibasının “slavyan” sözündən gəldiyi qəbul edilir. Təsadüfi deyil ki, slavyan ölkələri haqqında sağ qalan ilk şahid hesabatı Tortosa taciri olan Şimali Afrika yəhudisi tərəfindən yazılmışdır.
Göktürk Xanlığı eramızın 552-ci ildə qurulduqdan sonra avarların bir hissəsi İdil çayını keçərək Avropaya gəldi və 568-ci ildə mərkəzi Panoya olmaqla Avar İmperiyasını qurdular. Beləliklə, slavyanlar Avar imperiyasına tabe oldular. Slavyanlar uzun müddət Avarların hakimiyyəti altında qaldılar. Bu vəziyyət slavyanların tarixi inkişafına böyük təsir göstərmişdir. Slavların tarix səhnəsinə fəal şəkildə çıxması, Balkanlarda və Bəhemiyada məskunlaşması, ilk siyasi təşkilatının yaradılması və etnik quruluşunun dəyişməsi həmişə avarların hakimiyyəti altında olmuşdur. Avarların zəifləməsi və slavyan torpaqlarından çıxarılması ilə Şərqi slavyanlar türk tayfası olan xəzərlərin hakimiyyəti altına keçdilər.
Slavyanların dövlət yaratması
Slavyanlar VI əsrdə ibtidai icma quruluşunda yaşayırdılar və onlarda hələ dövlət yox idi. Bununla belə VI-VII əsrlərdə slavyanlarda təbəqələşmə yaranmağa başlamışdı.Əmək alətləri bu dövrdə təkmilləşdirildi, dəmir emalı inkişaf etdi, yeni mükəmməl əkinçilik alətləri yaradıldı. Bu da ayrıca bir ailənin öz təsərrüfatını qurmasına imkan vermişdi. Qəbilə quruluşunu qonşuluq icması əvəz etdi. Bu təbəqələşməni, əmlak bərabərsizliyini sürətləndirdi. Slavyanlar da, bir çox xalqlar kimi, ibtidai icma quruluşundan feodalizmə keçmişlər,yəni onlarda quldarlıq quruluşu olmayıb. Slavyanlarda dövlət IX – X əsrlərdə feodalizmə keçidlə əlaqədar yarandı.
