Şahmat haqqinda melumat♟️
Şahmat haqqinda melumat saytımızda qeyd olunmuşdur. Bu maraqlı və eyni zamanda məntiqi olan idman növünü bir çoxlarımız oynamağı sevirik. Şahmat haqqinda melumat toplayaraq bu idman növünə daha yaxından bələd ola bilərsiniz. Uşaqdan böyüyə hər kəsin sevimlisi olan Şahmat oynamaqla siz də vaxtınızı səmərəli keçirə bilərsiniz.
İdman növü sayılan şahmat üzrə dünya miqyasında turnirlər təşkil olunur. Hər yaşda olan insanların iştirak etdiyi bu turnirlərdə oyun kifayət qədər gərgindir. İki nəfər arasında oynanan, böyük zəka və diqqət tələb edən şahmatın tarixini və oyun qaydalarını öyrənmək istəyirsinizsə, əsas məlumatlar üçün məqaləmizə nəzər salmalısınız.
Şahmat, oyuna aid olan xüsusi fiqurlarla şahmat taxtasında iki nəfər arasında oynanan stolüstü oyun növüdür. Böyük turnirlər bütün dünyada keçirilir və ümumiyyətlə idman növü hesab olunur.
Şahmat taxtası adlanan 8×8 kvadrat mərtəbədə şahmat fiqurları ilə oynanılır. Ümumilikdə 64 kvadrat var. Onların yarısı qara, yarısı ağ rəngdədir. Oyunçular parçalardan fərqlənən iki rəng seçirlər və oyun başlayır.
Hər bir oyunçu bir hərəkət etdikcə oyun irəliləyir. Oyunun əvvəlində həm qara, həm də ağdan 16 ədəd var. Bu daşlar; 1 padşah, 1 vəzir, 2 qala, 2 fil, 2 at və 8 piyadadan ibarətdir. Oyunun məqsədi rəqibi mat etməkdir. Yəni rəqib padşahın təhlükə altında olduğu və hərəkət edə bilməyəcəyi meydanın başqa meydana keçməsi bu təhlükənin qarşısını alacaq haldır.
Şahmat necə oynamaq olar
Döşəmədə 64 kvadratdan ibarət, cəmi 8×8 olan şahmat taxtası qoyulur.
Şahmatçı ordu komandiri kimi oyunu idarə etməlidir.
Hər oyunçuda 16 ədəd var.
Fiqurlar şahmat taxtasında səliqə ilə düzülüb.
Oyun ardıcıllıqla oynanılır. Oyunların hərəkətləri bir-birini izləyir.
Ağ fiqurları olan oyunçu ilk hərəkəti edir.
Şahmatda qısa, yağlı fiqurlara rooks deyilir. Hər oyunçunun iki qalası var.
At deyilən fiqurlar oyunu qalanın yanında başlayır.
Uclu atdan bir qədər uzun olan daşlara fil deyilir. Onlardan ikisi var.
Tac şəklində olan parçalar vəzir adlanır. Fil və kral arasında yerləşdirilir.
Qalan piyadalar lövhənin ortasına qoyulur.
8 ağ və 8 qara piyada var.
Böyük daş şahdır və hündürdür.
Daşların hərəkətini bilmək vacibdir. Lövhədəki hər daşın ayrı bir hərəkəti var. Onların istiqamətləri addımları ilə bir-birindən ayrılır.
Kral: Qonşu meydanlara keçə bilər.
Rook: Üfüqi və ya şaquli olaraq hərəkət edə bilər.
Fil: Çapraz hərəkət edə bilirlər. Fillər oyun boyu eyni rəngli kvadratlarda qalırlar.
Vəzir: Şaquli, üfüqi, diaqonal olaraq hərəkət edə bilər.
At: L şəklində hərəkət edir. Hər bir hərəkət 3 kvadrat atlama kimi irəliləyir. Onlar daşların üstündən tullana bilirlər.
Piyadalar: Onların yerləşdiyi sütunda bir kvadrat irəliləyin. Bununla belə, yalnız başlanğıc sahəsindəki piyadalar isteğe bağlı olaraq iki kvadratda irəliləyirlər.
Şahmatın tarixi
Şahmat ilk dəfə eramızın 6-cı əsrində Hindistanda meydana çıxdı. Eramızın 10-cu əsrinə qədər o, artıq bütün Asiya ölkələrinə, Yaxın Şərqə və Avropaya yayılmışdı. 15-ci əsrdən sonra Avropada zadəganlar arasında çox məşhur bir oyuna çevrildi. Bu müddətdən sonra şahmat kral oyunu adlandırıldı. Oyun qaydaları və daşların düzülüşü zaman keçdikcə dəfələrlə dəyişdi və 19-cu əsrdə bu gün oynanılan forma oldu. 20-ci əsr Avropasında cəmiyyətin intellektual təbəqələri arasında yayıldı və sonralar dünyanın sevimli oyununa çevrildi.
Oyunun ixtirası ilə bağlı müxtəlif əfsanələr var. Bunlardan ən məşhuru buğda dənəsi əfsanəsidir. İranda şahmat VI əsrdən məlumdur. Buradan 7-ci əsrin ortalarında İslamın yayılması ilə Yaxın Şərq və Şimali Afrikaya yayıldı.
Şahmat turnirləri 19-cu əsrin ortalarından təşkil edilməyə başlandı. İlk rəsmi Dünya çempionu Vilhelm Steinitzdir. Ümumdünya Şahmat Federasiyası 1924-cü ildə yaradılıb.
Kompüterlərin ixtirasından sonra 20-ci əsrin sonlarında şahmat kompüter oyunu kimi oynanılmağa başladı.
Azərbaycanda şahmat
Azərbaycan FİDE-nin üzvü olan 180-ə yaxın ölkə arasında şahmatın inkişaf etdirilməsi üzrə xüsusi Dövlət Proqramı qəbul etmiş yeganə dövlətdir.
Azərbaycanda şahmatın böyük inkişaf yolu vardır. Daha qədim zamanlarda Azərbaycanda böyük şahmatçılar olmuşdur. Xaqani Şirvani (XI əsr), Nizami Gəncəvi (XII əsr), İmadəddin Nəsimi (XIV əsr), Məhəmməd Füzuli (XVI əsr) kimi dahilər öz şeirlərində şahmatı tərənnüm etmiş, oyun haqqında mənalı, çox dərin fikirlər söyləmişlər. Son illərdə Azərbaycan şahmatçıları Teymur Rəcəbov, Şəhriyar Məmmədyarov və Vüqar Həşimov dünyanın qabaqcıl şahmatçıları sırasına çıxa bilmişlər. 2007-ci ilin sonunda kişilər arasında seçmə komanda Yunanıstanın Krit adasında keçirilən Avropa çempionatında ilk dəfə Azərbaycana bürünc medallarla qayıtmışdır.
FİDE-nin siyahısında Azərbaycan şahmatçıları Teymur Rəcəbov, Şəhriyar Məmmədyarov və Vüqar Həşimov dünyanın ən güclü 20 şahmatçısı sırasında yer almışlar.
