Xaricdə təhsil proqramları
Xaricdə ali təhsil təkcə bir çox məktəbli və tələbələrin arzusu deyil, həm də bütün dünyada tanınan fundamental və yüksək keyfiyyətli təhsilə doğru atılan ciddi addımdır. Böyük məlumat axınının ortasında qalan, xarici ali məktəblərə daxil olmaq istəyən tələbələrin verdiyi ilk sual “Xaricdə universitetə daxil olmaq üçün hansı imtahanlardan keçməliyəm?” olur.
Xarici universitetlərə daxil olmaq üçün hansı imtahanlar lazımdır?
Xaricdəki təhsil müəssisələrində imtahanlar qəbulun tərkib hissəsidir. Onların köməyi ilə tələbə universitetə göstərir ki, o, akademik yükə tab gətirə bilir və yaxşı nəticələr göstərir. Bundan əlavə, standart testlər universitetə fərqli təhsil sisteminə uyğunlaşa biləcəyinizi anlamağa kömək edir. Həmçinin, bəzi ölkələrdə imtahandan yaxşı keçmək sizə təqaüd və ya qrant almağa kömək edə bilər.
Xarici universitetlər üçün imtahanlar universitetdən universitetə dəyişir, lakin ən vaciblərindən biri xarici dil biliklərinizi nümayiş etdirən dil imtahanıdır. Digər tərəfdən, standartlaşdırılmış testlər var – müəyyən bir ölkənin tələbələrinin universitetə daxil olmaq üçün verdiyi imtahanlar.
Xaricdə universitetə daxil olmaq üçün hansı imtahanlardan keçməli olduğunuzu sizə xəbər verəcəyik.
Dil imtahanları
Xaricə getmək xarici dili yaxşı bilmək deməkdir. İmtahan seçilmiş ölkədən asılıdır, lakin biz ən məşhurlarını nəzərdən keçirəcəyik. İngilis dilli ölkələr üçün daha çox IELTS, TOEFL və Duolingo English testindən istifadə olunur.
Xaricdə təhsil almaq üçün üstünlük təşkil edən sertifikatlar və kurslar
● IELTS (International English Language Testing System) ingilis dilinin ana dili olmayanlar üçün beynəlxalq imtahandır. İmtahan 4 bölmədən ibarətdir: oxuma, dinləmə, yazma və danışma. Test təxminən 2 saat 45 dəqiqə davam edir. Hər bölmə üzrə ən yüksək bal 9-dur, yekun bal bütün bölmələrin arifmetik ortası kimi hesablanır.
● TOEFL (Test of English as a Foreign Language) – TOEFL imtahanı bir çox universitetlərə, o cümlədən qeyri-ingiliscə danışan ölkələrin institutlarına qəbul üçün tələb olunur. Test 130 ölkədə qəbul edilir. Oxu, dinləmə, yazma və danışma bölmələri daxildir, burada ən yüksək bal 120-dir. Hər bölmədə maksimum bal 30-dur. Test 4 saat davam edir.
● DET (Duolingo English Test) sizin bilik səviyyənizi ölçən onlayn ingilis dili testidir. Buraya aşağıdakı bölmələr daxildir: Savadlılıq (oxumaq və yazmaq bacarığı), Anlama (qulaqdan məlumatı oxumaq və qavramaq bacarığı), Danışıq (dinləmək və danışmaq bacarığı) və İstehsal (yazmaq və danışmaq bacarığı). Ən yüksək bal 160, test 45-60 dəqiqə davam edir.
Bir çox dil imtahanları var, məsələn, Alman dilində Goethe Zertifikat, TestDaF, DSH, ÖSD fərqlənir. Fransız dilində – DELF, DALF, TCF, TEF. İspan və italyan dillərində – müvafiq olaraq DELE və DELI.
Xaricdə təhsil almaq üçün ümumi təhsil imtahanları
Xaricdə bir universitetdə oxuya biləcəyinizi və qəbul tələblərini keçə biləcəyinizi anlamaq üçün orta məktəb məzunları tərəfindən verilən ümumi təhsil testlərindən keçməlisiniz. Onlardan bəzilərini nəzərdən keçirək:
● SAT (Scholastic Aptitude Test) iki bölmədən ibarət Amerika standartlaşdırılmış testidir: İngilis dili və riyaziyyat. Birinci bölməyə Oxu testi (mətn və təhlillə iş) və Yazı və Dil Testi (İngilis dilinin quruluşu və qaydaları haqqında biliklər) daxildir. İkinci bölmə riyaziyyatdır. Buraya Riyaziyyat Testi – Kalkulyator Yox bölməsi (kalkulyatorsuz riyaziyyat) və Riyaziyyat Testi – Kalkulyator (kalkulyatorla riyaziyyat) daxildir.
SAT imtahanı 180 dəqiqə (3 saat) davam edir. Hər bölmə üçün 200-dən 800-ə qədər bal verirlər, yəni SAT üçün ümumilikdə 400-1600 bal əldə edə bilərsiniz.
● ACT (American College Testing) ABŞ-da kollec və universitetlərdə bakalavr proqramlarına və digər ölkələrin universitetlərində ingilis dilində təhsil proqramlarına müraciət etmək üçün tələb olunan standartlaşdırılmış testdir. 4 bölmə daxildir: İngilis dili, Riyaziyyat, Oxu, Elm (İngilis dili, riyaziyyat, oxu və elm). Testin hər bir hissəsi 1-dən 36-ya qədər olan şkala ilə qiymətləndirilir. Ümumi ACT imtahan balı ən yüksək balın 36 olduğu bütün dörd bölmənin arifmetik ortalamasıdır.
İmtahan 2 saat 55 dəqiqə davam edir, testlərin özləri qeyri-məhdud sayda təkrarlana bilər. ACT balları imtahan tarixindən etibarən 3 il ərzində etibarlıdır.
Hər bir ölkənin bakalavr proqramlarına qəbul üçün öz standartlaşdırılmış testləri var. Beləliklə, məsələn, Almaniyada bu TestAS – ümumi təhsil testi, onun köməyi ilə abituriyentlər seçilir. İngiltərədə bu, GCSE – bütün ingilis tələbələrinin verdiyi imtahandır, bundan sonra onlar A səviyyəsini keçərək universitetə daxil olmaq üçün tələb olunan imtahandır.
Xaricdə magistraturaya qəbul imtahanları
Magistratura proqramları üzrə sınaq imtahanı tələbənin artıq öyrənilən fənn üzrə dərin bacarıqlara malik olması nəzərə alınmaqla həyata keçirilir, ona görə də növbəti imtahanların mürəkkəbliyi xeyli yüksəkdir.
● GRE (General Revised Examination) Böyük Britaniya və ABŞ-da aspirantura magistr proqramları üçün məcburi imtahandır. Test üç hissədən ibarətdir: Analitik Yazı (iki esse), Kəmiyyət əsaslandırma (riyaziyyat hissəsi – 20 sual) və Şifahi əsaslandırma (şifahi hissə – 20 sual). İmtahanın müddəti 3,5 saatdır.
● GMAT (The Graduate Management Admission Test) – MBA proqramları üçün biznes məktəblərinə və universitetlərə daxil olmaq istəyən abituriyentlər üçün nəzərdə tutulmuşdur. İmtahan aşağıdakı hissələrdən ibarətdir: Analitik Yazı Qiymətləndirməsi (mülahizə ilə esse yazmaq), İnteqrasiya edilmiş əsaslandırma (qrafik və cədvəllərin təhlili), Kəmiyyət (riyaziyyat), Şifahi (leksika və şərh).
● Tibb Kollecinə Qəbul Testi (MCAT) ABŞ, Kanada, Avstraliya və Karib hövzələrində tibb fakültəsinə daxil olmaq istəyən tələbələr üçün nəzərdə tutulmuş testdir. Tənqidi düşüncəni, elmi anlayış və prinsiplər haqqında biliyi qiymətləndirir. MCAT hər biri 90-95 dəqiqə olmaqla 4 bölmədən ibarətdir və onlara 50-60 sual daxildir. İmtahan 7,5 saat davam edir.
● Hüquq Məktəbinə Qəbul Testi (LSAT) SAT-a bənzər standartlaşdırılmış testdir. Onun vəzifəsi hüquq fakültələrinə daxil olan namizədləri qiymətləndirməkdir. Mətnləri oxumaq, müxtəlif nöqteyi-nəzərləri təhlil etmək və arqumentlərlə öz mövqeyini müdafiə etmək bacarığını yoxlayır. Quruluşa daxildir: Məntiqi əsaslandırma (məntiqi təfəkkür); Oxuyub-anlama (mətnin başa düşülməsi); Məntiq oyunları (analitik təfəkkür); Yazı nümunəsi (yazılı arqumentasiya nümunəsi). İmtahan hər biri 35 dəqiqə olan 4 bölmədən ibarətdir və 2 saat 20 dəqiqə davam edir.
Bakalavr və magistr proqramları üçün standartlaşdırılmış testlər universitetə biliklərə yiyələnib akademik uğur göstərə biləcəyinizi anlamağa kömək edir. Unutmayın ki, hazırkı bacarıqlarınızdan asılı olaraq imtahanlara hazırlaşmaq üçün təxminən 3-6 ay vaxt ayırmağa dəyər. Əvvəlcədən hazırlaşmaqla siz imtahanda ən yaxşı nəticə göstərmiş olursunuz və daha yüksək reytinqli universitetə müraciət edə biləcəksiniz.
